گونه‌شناسی آوازها و ترانه‌های محلی سنگسر

این نوشتار درپی بررسی گونه های کارکردی شعر و موسیقی محلی سنگسر است که این موسیقی در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور در سال1390 به ثبت ملی رسیده است. سنگسر یکی از شهرستان های استان سمنان که درواقع محل اسکان خانوار ایل سنگسر در زمان قشلاق است، امروزه به مهدیشهر تغییر نام یافته است. موسیقی محلی بخشی از فولکلور سنگسر است که شامل آوازها و ترانه های محلی و همچنین قطعات اجرایی با ساز نی است که به‌دلیل استفادۀ چوپان ها در سنگسر رواج یافته است. به‌منظور جمع آوری و بررسی آوازها و ترانه ها ضمن کسب اطلاعات درمورد یافتن افراد پیش کسوت جهت حفظ اصالت های موسیقایی اهتمام شده است که بدین منظور به مصاحبه و ضبط نمونه‌های موسیقایی اقدام شده است. این نوشتار با روشی توصیفی تحلیلی به گونه شناسی آوازها و ترانه های سنگسری از منظر کارکردی پرداخته است. نتایج نشان می دهد آوازها و ترانه های محلی سنگسری شامل گونه های متنوع سرور، اشعار تغزلی، اشعار کار (که مرتبط با کوچ به ییلاق و قشلاق است) و پاس‌داشت یاد قهرمانان محلی و دلاوری‌های آنان است. بیشترین بسامد را ترانه های تغزلی و پس از آن ترانه های آیینی به‌ویژه اشعار عید نوروز به خود اختصاص داده است.

The Typology of Sangsar Folk Musical Songs

This article seeks to examine the functional types of local poetry and music of Sangesar which are registered as an intangible cultural heritage of Iran in December 2011. Sangesar, one of the cities of Semnan province, which is actually the residence of the Sangesar tribes during the winter, is currently known as Mahdishahr. The local music is a part of Sangesar folklore, which includes local songs as well as reed instrument (Lale), which has become popular in Sangesar due to its use by shepherds. In order to collect and study the songs, interviews and recording of the musical samples were done. This article deals with the typology of Sangesari songs and poems from a functional perspective with a descriptiveanalytical method. The results show that the local music and songs of Sangesari include various types of servers, lyric poems, and work poems that are related to migration to summer and winter and protect the memory of local heroes and their heroism. The most frequent songs are lyric songs and ritual songs, especially Nowruz poems.