باور عامۀ «باد زار» در مجموعه‌داستان ترس و لرزِ غلام‌حسین ساعدی

باورها بن‌مایۀ اساسی داستان‌های سبک رئالیسم جادویی را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین درک درست این‌ گونه از داستان‌ها نیازمندِ تبیین و تحلیل باور/ باورهایی است که داستان از آن سرچشمه گرفته است. یکی از مجموعه داستان‌هایی که به‌سبک رئالیسم جادویی در ایران نوشته شده، مجموعۀ ترس و لرز اثر غلام‌حسین ساعدی است که فهم این مجموعه‌داستان با دشواری‌هایی همراه است. یکی از دلایل این دشواری بهره‌گیری غیرمستقیم ساعدی از باور عامۀ زار است. نگارندگان در این جستار کوشیده اند برای درک دقیق این مجموعه‌داستان، باور عامۀ زار را در مجموعه‌داستان ترس و لرز، بررسی کنند. برای انجام این کار، نخست به‌شیوۀ کتاب‌خانه‌ای دربارۀ باور زار در نقاط مختلف جهان تحقیق شده و سپس یافته‌ها به‌شیوۀ میدانی با نمونۀ موردی آن در استان هرمزگان مطابقت داده شده و با افراد مطلع در این منطقه مصاحبه شده است، سپس به‌شیوۀ توصیفی تحلیلی، عناصر باور عامۀ زار در مجموعه‌داستان ترس و لرز، بررسی شده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که چند عنصر مربوط به باور عامۀ باد زار در این مجموعه‌داستان، نقش محوری دارند: 1. انواع باد زار: که ویژگی پنج نوع از آن‌ها در داستان بارز است، 2. بایدها و نبایدهایی که مبتلایان به باد زار باید رعایت کنند، 3. مامازار و بابازار: درمان‌گرانی محلی که به‌وسیلۀ موسیقی، کمک گرفتن از نیروهای ماورائی و داروهای محلی به درمان بیماران می‌پردازند، 4. مراسم حجاب که در آن بیماران درمان می‌شوند، 5. موسیقی که یکی از عناصر درمان است، 6. باور به موجودات اسطوره‌ای (بچه‌بنینگی).

Common Belief of “Wind of Zar” in the Story Collection Fear and Trembling by Gholam-Hossein Saedi

Beliefs are the basic themes of magical realism. Therefore, correct apprehension of these kinds of stories can clarify and analyze the belief/s from which the stories are originated. Fear and Trembling, written by GholamHossein Saedi, is one of the story collections, which is very difficult to understand, authored in magical realism style. One of the reasons for this difficulty is Saedichr('39')s indirect use of this public belief. In this article, the authors want to delve into public beliefs of Zar in this collection in order to have a better understanding of the story. To do so, first, Zar beliefs have been investigated all over the world via library research method, and then the findings are compared against a case study in Hormozgan province through field research. The insiders in that area were interviewed. After that, in a descriptive analytical manner, the elements of beliefs in Zar in the collection story of Fear and Trembling were examined. The research findings show that several elements related to Zar beliefs in this collection have the following pivotal roles: 1) different kinds of Zar wind, the features of its five kinds are evident in the story, 2) the dochr('39')s and donchr('39')ts that those suffering from Zar must observe, 3) Mamazar (the mother of Zar), and Babazar (the father of Zar) are local therapists who treat patients by music and get help from the supernatural forces and local medicines, 4) Hijab ceremony during which patients are treated, 5) music, that is one of the elements of treatment, and 6) the beliefs in mythical creatures (the cradle baby).