بررسی و تحلیل اسطورۀ شاماران در منطقۀ مکریان مهاباد

با گذشت زمان، بسیاری از اسطوره ها بنا به عللی در پشت پردۀ تاریک تاریخ پنهان شده و به دست ما نرسیده‌اند. امروزه بیشتر مردم جهان مار را جانوری مضر و موذی می‌دانند و این هم صرفاً به دلیل ترس نیش‌زدگی و مرگ است. به همین دلیل، انسان در افسانه‌ها که پدیده ها و حقایق تلخ و شیرین زندگی آن قوم است و با گذشت زمان در هاله ای از داستان ها و خیال‌پردازی ها پنهان شده و به عنوان بازتاب استمرار یک سنت قدیمی به دست ما رسیده است، ترکیبی از خود و جانوران را می سازد که نقش رام کنندگی دارد و نماد قدرت در مقابل حیوانات محسوب می‌شود. در ارتباط با اسطورۀ شاماران، به مرور زمان رابطۀ انسان و مار شکل تازه‌ای به خود می گیرد و تا جایی پیش می‌رود که مار جزئی از وجود انسان می‌شود و با هم تشکیل یک موجود هیبریدی را می‌دهند. شاماران (نیمه‌انسان نیمه‌مار)، اسطورۀ کردیِ سرزمین کردستان، یکی از این نقوش است که از زمان‌های قدیم با فرهنگ این سرزمین گره خورده است. شاماران در نقوش مربوط به مردم کرد زبان منطقۀ مکریان مهاباد، خدا بانوی مارها، گنج و ثروتی که به شاماران نسبت داده می‌شود و استعاره‌ای کهن از دانش‌هایی است که در اختیار اوست. اسطوره، تکرار نقوش جانوران و فراوانی کاربرد آن‌ها، بازتاب اعتقاد مردمان هر سرزمین است. مار مهم‌ترین نماد قدسی و شاماران نمایندۀ دانش‌های مادی و غیرمادی و نگه‌دارندۀ رازها برای کردهاست. روش به‌ کار برده شده در این تحقیق، از نظر ماهیت، توصیفی تحلیلی و تاریخی است و سعی شده است از طریق توصیف و بررسی نقش این جانور، مقایسه‌ای در مناطق مختلف مکریان به مرکزیت شهر مهاباد صورت گیرد. نتیجه نشان داد شاماران نماد قدرت، دانایی، برکت‌خیزی، دوستی و محافظت است و نقش آن روی دست بافته ها و دست ساخته های مردمان این منطقه همچون پرده، دستمال جیبی و گهوارۀ کودک، روبالشی و غیره حضوری پررنگ دارد.

Investigating and analyzing Shāmārān’s legend of Mokriyān in Mahābād

Our accessibility to myths has been limited for us throughout the history for some reasons. Today, most people has the concept of snake as pest and insidious simply for fear of bite and death. For this reason, human beings have come to reflect the continuation of an old tradition belonging to myths whose phenomena are the experiences and truths of people's lives, hidden in a myriad of stories and fantasies over time. This is certainly a combination of self and animals which has the domesticated role and is considered the symbol of power against animals. In relation to Shāmārān rsquo;s myth, the relationship between man and the snake has taken over time a new form to the extent that the snake becomes a part of human existence and forms a hybrid being. Shāmarān (half human half snake), the myth of Kurdish culture, is one of the motives associated with this culture throughout history. In the motives of Kurdish people of Mokriyān, Shāmārān is the goddess of snakes which is the symbol of treasure and wealth attributed to it an old metaphor of the knowledge it possesses. The myth, the repetition of animal motifs and their frequency of use, reflect the beliefs of the peoples in this culture. The snake is the most sacred symbol of the Kurds and the shāmār represents the material and immaterial knowledge and the conservation of the secrets for the Kurds. The method used in this study is descriptiveanalytical and historical in nature, and it has been attempted to describe and compare the role of this animal in different parts of Mokariyān in Mahābād.The results showed that Shāmārān is the symbol of power, wisdom, blessing, friendship and protection, and its image woven on the crafts of local residents such as the curtain, the handkerchief and the cradle indicates a strong presence.