بلاغت زیباشناسی و معناگریزیِ «هیچانه‌ها» در ادبیات عامیانۀ کودکان

هیچانه ها، اشعاری هستند که به سببِ گریز از اصول و قواعد ادبیات نوشتاری رسمی، از ادبیات شفاهی و عامیانه سرچشمه می گیرند و آمیزه ای از بازی های کلامی و موسیقایی به شمار می روند که به ظاهر، حاوی پیامی نیستند. هیچانه ها با اینکه بی معنا به نظر می رسند؛ اما سرشار از حرکت و رویدادند. مفاهیمِ به هم پیوسته هیچانه ها و خیال انگیزی بسیارشان، دنیایی پر از هیجان را برای کودک به تصویر می کشد؛ دنیایی که قاعده و قانونی ندارد و مانند تخیل کودکان به هر جا که دلش بخواهد سر می زند و از هر چیزی که بخواهد قصه ای می سازد. این پژوهش به یاری گردآوری داده ها به روش کتابخانه ای و بر پایه تحلیل داده ها، عمدتاً به صورت کیفی و روش استدلالی استقرایی، با بررسی »بلاغت زیباشناسی «، از جمله هنجارگریزی زبانی و نحوی، مشارکت حسی، آهنگین بودن، خیال پردازی های نامتعارف، وارونگی تصویر، تصویرسازی های فرا واقعیتی، پویا سازی و جان بخشی به اشیا، بی زمانی و بی مکانی و نیز »بلاغت معناگریزی «، از جمله معنا ستیزی، حتی بی معنایی، فقر اندیشه و تکرار محتوا به تحلیل هیچانه ها می پردازد. نتایج تحقیق نشان می دهد، هیچانه ها اشعاری پویا و زنده در عرصه ادبیات عامیانه هستند که متناسب با شرایط زمانی و مکانی، تغییر و تحول می یابند و ویژگی های بلاغی زیباشناسی و معنایی آن ها، بیشتر در ساختارهای زبانی و فرم نمود پیدا می کند و هنجارشکنی در حوزه هم نشینی و جانشینی از مهم ترین ویژگی آن هاست. معناگریزی نیز از ویژگی های جدایی ناپذیر هیچانه ها به شمار می رود.

The aesthetics of rhetoric and semantic deviation in children folk literature

Due to their deviation from the principles and rules of formal written literature, nonsense are the poems driving from oral and popular literature, and are a mixture of verbal and musical games that seem to have no message. Although seemingly meaningless, nonsense are full of movement and events. The interconnected notions of nonsense and their imaginative images portray a world full of enthusiasm for children, a world without rules, like the imagination that makes up for everything it wants. In order to analyze nonsense, this study uses data collection by the library method and is based on data analysis, primarily qualitative and inductive reasoning, by examining aesthetic rhetoric, including linguistic and syntactic deviation, synesthesia, rhythmic pattern, unusual imagination, image inversion, surreal imagery, personification, animation without any temporality and spatiality, the aesthetics of deviation even with the conflict of meaning and repetition of content. The results show that nonsense are dynamic and living poems in the field of folk literature that change and adapt to temporal and spatial conditions and that their aesthetic and semantic rhetorical traits are more expressed in linguistic structures and forms. It should be noted that the semantic deviation is their proper and inseparable character at syntagmatic and paradigmatic levels.