کهن نوشته‌هایی دربارۀ ارتباط سعدی با خضر

دربارۀ شخصیت پیچیده و پرابهام سعدی، برخی باورها و افسانه‌ها شکل گرفته است که بر اساس مدارک و منابع تاریخی، هستۀ شکل‌گیری برخی از آن‌ها را می‌توان در لایه‌ای شناخته‌شده و خاص از تاریخ، ردیابی و آن را به زمانی مشخص محدود کرد. یکی از این باورها که دست‌کم از نیمۀ سدۀ هشتم هجری یا اواخر این قرن رواج داشته، ماجرای دیدار سعدی با خضر است. در اسناد سدۀ نهم، به کسب زلال معنوی از خضر برای سعدی نیز اشاره شده است. در این نوشتار، دو سند بسیار کهن در این باره عرضه می شود که نشان می‌دهد این باور به زمانی کهن‌تر، احتمالاً اواخر عهد حیات سعدی و یا در حالتی بدبینانه، اوایل سدۀ هشتم هجری تعلق دارد. یکی از این اسناد، شعری از یکی از معاصران همام تبریزی است که در آن به اینکه سعدی »قطره‌ای از کام خضر « را مزیده، تصریح شده و این، کهن‌ترین ماخذ برای باور اخیر است.

Some Old Documents on Sa'di's Relationship with Khidr

There are certain ideas about the complex personality of Sa'di, most of which could be traced back to a particular historical time and place. One of these beliefs, which was common since the middle or late 8th century (A.H) is the meeting of Sa'di and Khidr. In the 9th century documents, Sa'di is said to receive some spiritual teaching from Khidr. However, there are two older documents suggesting that this belief goes further back to the last years of Sa'di's life or possibly the early 8th century. One of the documents is written by a contemporary writer of HomameTabrizi indicating that Khidr gave Sa'di the secret of immortality.