«چهار گنج» فردوسی در «دفتر بغدادیِ» شاهنامه نکته‌ای نویافته در طومار نقّالی محمّدبقای وارس بخاری

محمدبقای وارس بخاری یکی از داستان پردازان ناشناخته، اما متبحر سدۀ دهم هجری در آسیای میانه است که تا به امروز از او یک طومار نقالی ناشناخته موسوم به بحرالتواریخ و »حماسۀ مسیب نامه « به دست آمده است. طومار بحر التواریخ به دلیل قدمت و جامعیت داستانی آن نکاتی بسیار و نویافته داشت که ماخذ برخی از آن ها شاهنامه و دیگر امهات متون شناخته شده نیست. پژوهش حاضر با هدف معرفیِ نکته ای نویافته از طومار بحر التواریخ در دو بخش، ضمن معرفیِ وارس بخاری و آثارش، برای نخستین بار یادکردی از چهار روایت مستقل خروج نامۀ رستم، فرامرزنامه، شبرنگ نامه و بیجن نامه، با عنوان »چهار گنج « به دست داده و سپس نکات نویافتۀ گزارشِ هر پاره از این طومار، در مقایسه با متن منتشرۀ فرامرزنامه، شبرنگ نامه و بیژن نامه ارائه شده است. بر اساس توجیه افسانه گون وارس بخاری، فردوسی بنا بر درخواست خلیفۀ بغداد، چهار گنج را با عنوان دفتر بغدادی سروده و به شاهنامه ضمیمه کرده است.