دوبارکه بغ‌بانویی در پیکر عروسک؛ بازجست آیینی نمایشی در کتاب نشوار المحاضرۀ تنوخی

دوبارکه نام عروسکی است که قاضی تنوخی، ادیب عربی نویس سدۀ چهارم هجری، در کتاب نشوار المحاضره و اخبار المذاکره، از آن یاد می کند. از گزارش خُرد تنوخی برمی آید که ساختن این عروسک در بغداد و بر بام نهادنش در شب نوروز با آیین های کهن سال نو به ویژه با آیین ازدواج مقدس در پیوند است. این جستار می کوشد با تکیه بر نشانه های یافت شده در بازگفت تنوخی و نیز به یاری نشانه های برون متنی جشن سال نو در بابل و آیین های عروسکی باران کرداری در ایران از چیستی دوبارکه و پیوندش با بغ بانوی باروری پرده بردارد و چگونگی برگزاری این آیین فراموش شده را بشناساند. مهم ترین یافتۀ این کاوش آن است که باشندگان بغداد نمایشی آیینی را بر پا می دارند و دوبارکه ایزدبانوی باروری است که طی این آیین در پیکر عروسک نمایانده می شود. از این رو می توان دوبارکه و آیین او را همچون میرنوروزی در جرگۀ نمایش های آیینی نوروز جای داد.

Dobārkeh”; a Goddess in the Body of Puppet: A Theatrical-Ritual Investigation into Nashvar al Mohazirah by Tanoukhi

In his book; Nashvār al Mohāzirah and Akhbār al Mozākerah, Tanoukhi ndash; the judge and Arabic literary writer speaks about a puppet called ldquo;Dobārkeh rdquo;. This short report shows well how this puppet is made in Baghdad and is placed on the housetop at Nowrouz nightthe ritual which is closely tied to the ancient ceremony of new year especially saint marriage. By relying on the evidence gathered from Tanoukhi rsquo;s reinterpretation and extra textual signs of New Year in Babylon and puppet rituals of Iran, this paper tries to unveil the nature of ldquo;Dobārkeh rdquo; and its link to the goddess of fertility. The most important result of this research is that Baghdad rsquo;s inhabitants hold this ceremony and ldquo;Dobārkeh rdquo; is the goddess of fertility represented in the body of this puppet. Therefore, it is possible to take into account ldquo;Dobārkeh rdquo; and its rituals in the same vein as Nowrouz theatrical rituals.