تقدیرگرایی و تعامل آن با قدرت در ابومسلم نامه طرسوسی با رویکرد تاریخ‎گرایی نو

حماسۀ ابومسلم نامه، روایتی منثور بر اساس شخصیت تاریخی ابومسلم خراسانی است که در کوی و برزن ها بر سر زبان قصه پردازان افتاد. بدین سبب، بسیاری از جلوه ها و باورهای عامیانه در آن راه یافته است. از جملۀ این اعتقادات، سرنوشت باوری و تقدیرگرایی است. تاریخ گرایی نو بر اثر پذیری متن (روایت) از بافت جامعه تاکید دارد و مهم ترین بافت هر متن را روابط مربوط به قدرت، تلاش برای انتقال قدرت و دستیابی به آن می داند. این رویکرد بر آن است که مولّف یا هنرمند از نظرها، واژگان و باورهای فرهنگ خود برای تولید اثری بهره می جوید که برای مخاطبی از همان فرهنگ قابل درک و فهم باشد. بدین سبب متن ادبی ضرورتاً با یک گفتمان یا یک ایدئولوژی پیوند می یابد و می تواند وسیلۀ انتقال قدرت هم باشد. جستار پیش رو، در پی آن است با استناد به ابومسلم نامۀ ابوطاهر طرسوسی، گفتمان تقدیرگرایی و نشانه های آن را با توجه به واقعیت های فرهنگی و اجتماعی عصر به روش توصیفی تحلیلی تبیین کند. در پایان مشخص شد اعتقاد به تقدیر و سرنوشت و نشانه های آن متاثر از میدان گفتمانی حاکم و آبشخور آن گفتمان دینی عصر (جبرگرایی) است. در کشاکش گفتمانی داستان، راوی، بسیاری از امور و رخدادها و حتی کنش های اجتماعی را به تقدیر نسبت می دهد. بدین ترتیب، ابومسلم نامه در منازعۀ گفتمانی در راستای هژمونی شدن گفتمان تقدیرگرایی و توجیه و تحکیم قدرت عمل می کند.

Fidelity and its interaction with power in Abu Moslem's Letter to Tarsawi with the New Historical Approach

Based on the historical personality of Abu Muslim Khorasani, the epics of Abu Muslim Nameh is a narrative prose which has been famous throughout the history of the storytellers. For this reason, many folk tales and beliefs have been emerged. One of these beliefs is Fatalism. The new historicism emphasizes the influence of the text (narrative) on the ontext of society and considers the context as the most important element of each text as power relations, an attempt to power transfer and its realization. Being necessarily linked to a speech or an ideology, the literary text can also be a means of power transfer. By adopting a descriptive ndash;analytical approach, the current research seeks to investigate fatalism discourse and its semiotic universe by referring to cultural and social facts based on Abu Muslim Nameh. The results showed that to believe in fate and destiny and its signs have been under the influence of dominant discursive field. In this fictional field, the narrator attributes all the events, affairs and social facts to fate and destiny. Finally, Abu Muslim Nameh takes the path towards hegemonic discourse and power stability.