زرین‌ملک و امیرارسلان: دو متن از یک نقال

در این پژوهش صحّت انتساب متن زرّینملک به نقیبالممالک و ارتباط آن به دربار قاجاری مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. به این منظور گزارههای قالبی مشترک میان این متن و دو اثر دیگر نقیبالممالک؛ یعنی امیر ارسلان و ملکجمشید را استخراج و بررسی نموده ایم. هرچند گزارههای قالبی، تمهید مشترک روایی در متون کلاسیک است، اما با توجه به تمایز نحوه بکارگیری و تفاوت صور بلاغی، می تواند در تعیین سبک شخصی و شناخت خالق اثر نقش مهمی ایفا نماید. گزاره های قالبی مشترک سه متن در این پژوهش به هشت دستۀ گزارههای قالبی آغازگر، پایانی، توصیفی، میانمتنی، تشبیهی، سوگند، دشنام و دعا بخشبندی شده است. علاوه بر گزاره های قالبی، دیگر الگوهای همسانِ مشترک سه متن، در سه بخشِ ابیات، اسامی و طلسمهای مشترک بررسی شده اند. برپایۀ همسانی پربسامد این الگوها و گزارههای قالبی مشترک میتوان متن نسخه خطی زرّینملک را از نقیبالممالک، نقّال دربار ناصرالدین شاه قاجاری دانست.