تاثیر دسترسی به زیست‌توده و توانمندی‌های فناورانه بر سیاست‌های اقتصاد زیستی: مقایسه ایران با کشورهای منتخب

پژوهش حاضر به شکل کیفی و توصیفی و با استفاده از روش بررسی اسنادی به گردآوری و تحلیل داده‌ها پرداخته است. از یک کدگذاری انتخابی برای استخراج رویکردهای سیاستی اقتصاد زیستی کشورها استفاده شد و سپس با تشکیل ماتریسی از رویکرد/ منابع به ازای کشورهایی با بیش از 50 درصد زیست‌توده کشاورزی، جنگلی و آبزی، رویکردها برحسب دسترسی به منابع و توان نوآوری تحلیل شدند. ضمن توجه اکثر کشورها به توسعه انرژی‌های زیستی، کشورهای دارای رتبه نوآوری متوسط و پایین بر استفاده مطلوب از زیست‌توده در بخش کشاورزی تمرکز دارند و کشورهایی با رتبه نوآوری بالا، دامنه اقتصاد زیستی را به حوزه‌های دیگری از جمله سلامت و زیست‌فناوری دریا نیز گسترش داده‌اند. راهکار کشورهایی که مشابه ایران در منابع زیست‌توده گیاهی محدودیت دارند بر سه اصل تامین منابع جایگزین و تقویت توانمندی‌های فناورانه، توسعه بازار زیست‌داروها و همکاری‌های بین‌المللی استوار است. در کشور ایران اجرای سیاست‌های مرتبط با توسعه بازار زیست‌داروها موفقیت‌آمیز به نظر می‌رسد، اما سیاست استفاده از منابع جایگزین همچون زیست‌‌توده دریایی یا پسماند عمدتاً با مشکل ضعف توان فناورانه در بهره‌برداری و عدم توجیه اقتصادی مواجه است. تقویت توانمندی‌های فناورانه کشاورزی نیز تحت تاثیر اختلاف نظر گروه‌های موافق توسعه فناوری‌های ژنتیکی و حامیان محیط‌زیست قرار گرفته و توسعه همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای به‌طور موثری محقق نشده است. توسعه ابعاد مختلف اقتصاد زیستی نیازمند همگرایی برنامه‌ها و سیاست‌ها و داشتن راهبردهایی شفاف برای تقویت توان دسترسی و بهره‌برداری از سایر منابع به‌ویژه زیست‌توده‌های دریایی و بهبود ساختار نهادی برای جذب همکاری‌های منطقه‌ای یا بین‌المللی است.

Effect of Available Biomass and Technological Capacities on Bioeconomy Policies: Comparison Beteween Iran and Selected Countries

Access to biomass resources and innovation capacities is important in adopting bioeconomy policies. This study has explored the effect of mentioned parameters on the orientation of the countries with more than 50% of agricultural, forest and aquatic biomass resources as well as innovative countries. Also, the bioeconomy policies of I.R. Iran have been compared with similar countries and some north neighbors. Bioenergy is the main field of bioeconomy considered by all countries based on their biomass resources. Countries with enough biomass and top innovation ranking, increase the leverage of bioeconomy in various areas especially health and marine industries. Development of agricultural biotechnology by conventional methods and technologies is followed in the countries that their rank in innovation is modest or weak. In Iran and similar countries with the limit forest and agricultural lands, the health biotechnology is comparatively dominant area. Biofertilizer and biopestiside application and bioelectricity production using wastes have been considered in Sixth FiveYear Development Plan: 20162021 law, but these areas havenot yet the acceptable share in Iran's bioeconomy. Achieving a balance in bioeconomy development needs to identify national demands and priorities, improve the biotechnology capacities in the field of agriculture and the environment, adopt the clear policies and strategies for the use of other resources, especially marine biomass, and strengthen the regional or international cooperation.