ساعت‌ساز نابینای داوکینز از نگاه فلسفه اسلامی

با گذشت نزدیک به 150 سال از انتشار کتاب منشا انواع، هنوز هم «نظریه تکامل» جولانگاه اندیشه‌ورزی متفکران علم و دین است. این نظریه از مولفه‌های گوناگونی شکل یافته که فهم نادرست آن در بسیاری از موارد به جدال‌های بیهوده انجامیده ‌است. از جمله این مولفه‌ها، «انتخاب طبیعی» است. ریچارد داوکینز از جمله زیست‌شناسانی است که با تکیه بر انتخاب طبیعی می‏کوشد خدا را انکار کند. او این مولفه را «ساعت‌ساز نابینا» دانسته و کتاب مشهوری با همین نام نگاشته ‌است. اما باید دانست که پذیرش ساعت‌ساز نابینا، هیچ منافاتی با خداباوری ندارد؛ زیرا بسیاری از فیلسوفان اسلامی نیز همانند داوکینز به ساعت‌ساز نابینا در طبیعت باور داشته‏اند و درعین‌حال این نظرگاه را در مقابل خداباوری خود نمی‌دانند. از سوی دیگر، ساعت‌ساز نابینای فیلسوفان مسلمان به‏جای انتخاب طبیعی، صور فلسفی یا همان فواعل طبیعی است که در طول فاعلیت خدا به تغییر و تکامل اندام‌واره‌های طبیعی می‌پردازد.