موضع فارابی در جریان ترجمه

جریان ترجمه در دوران خلفای عباسی، تحولی سترگ در فرهنگ و تمدن اسلامی پدید آورد و ازاین‏رو، آثار و پیامدهای این جریان و واکنش‏های افراد مختلف از جهات متعدد قابل بررسی و تحقیق است. یکی از اثرگذاران این تحول عظیم، فارابی، شاگرد متی‌بن‌یونس، از مترجمان بیت‌الحکمه است. نقش فارابی در جریان ترجمه این‏گونه ارزیابی می‏شود که او در میان دو جریان متضادِ حامیان و مدافعان ترجمه (کسانی که دانش و فرهنگ و تمدن ترجمه‏ای را به‏طور کامل پذیرفته بودند و کوشیدند همه معارف را با معیار متون ترجمه‏ای تفسیر کنند) و مخالفان و دشمنان آن (که هیچ‏یک از معارف و علوم ترجمه‏ای را نپذیرفته بودند و آن را جزء علوم گمراه‏کننده می‏دانستند) راه اصلاح و انصاف را در پیش گرفت و منصفانه به نقد و بررسی آن پرداخت. او از یک طرف گاه با نقد ترجمه مترجمان بیت‌الحکمه، در اصلاح فهم و ترجمه آنان همت گماشت و از سوی دیگر، برای وحدت میان دین و فلسفه کوشید و آموزه‏های دینی را تحلیلی فلسفی و عقلانی نمود و در تقریب آرای فیلسوفان یونانی با معارف دین اسلام تلاش و فلسفه اسلامی را پایه‏گذاری کرد.