بازگشت علوم حصولی به حضوری و حل مسئله صدق

با توجه به اینکه حقیقت هر علم عبارت است از حضور معلوم بالذات نزد عالم، باید گفت هر علمی در اصلِ حقیقت خود حضوری است و تمام علوم حصولی نیز به‏نحوی به علم حضوری برمی‌گردند. این امر با توجه به آموزه اتحاد عاقل به معقول مفهوم روشن‌تری می‌یابد و ازاین‏رو، باید به‏جایِ تعریف علم حصولی و حضوری به علم باواسطه و بی‌واسطه، آنها را بدین‏گونه تعریف کرد: علم حضوری علمی است که تنها مناط معلومیت خود برای عالم است، ولی علم حصولی، افزون بر آن مناط معلومیت، امر دیگری غیر از خود نیز برای عالم می‏باشد. بدین ترتیب، عالم وقتی با معلومی مواجه می‌شود، ابتدا به‏صورت مستقیم و بی‌واسطه از آن آگاه می‌گردد و سپس در درون خود حالتی آینه‌وار پیدا می‌کند که با آن علمی حصولی درباره معلوم به‏دست می‌آورد. حالت یادشده ناشی از حرکت جوهری و رشد اوست. با تکیه بر این سخن می‌توان مفاهیم اصلی و پایه‌ را به علم حضوری برگرداند و تصدیقات پایه‌ای همچون اصل امتناع اجتماع نقیضین نیز به همین شیوه از علم حضوری فراچنگ خواهد آمد و در نهایت به این شیوه، مسئله صدق که اساسی‌ترین مشکل معرفت‌شناسی است، حل می‏شود و راهی یقینی برای به‎‏دست آوردن معرفت حقیقی فراهم می‏آید