واکاوی برهان صدیقین آقاعلی حکیم و تحقیق و بررسی آن

آقاعلی حکیم در رساله ای که ضمن حاشیه بر اسفار باعنوان رساله فی طریق الصدیقین نگاشت به تبیین نظر خویش درباره برهان صدیقین پرداخت. وی دو تقریر از برهان صدیقین ارائه کرد که تقریر نخست وی با اعتبار چهارگانه از حقیقت وجود، یعنی حقیقت وجود من حیث هی هی یا بشرط اطلاق یا بشرط تجرد و در نهایت بشرط صرافت، برهان صدیقین را تقریر نمود. این تقریر منحصربه‌فرد بوده، باید از نوآوری‌های وی به شمار آورد. در این تقریر از راه مبدء نداشتن برای حقیقت وجود با چنین اعتبارات چهارگانه ای استدلال کرد. در این مقاله برهان وی از چهار جهت مقدمات برهان، تقریر برهان، صدیقین‌بودن برهان و محذور در برهان صدیقین واکاوی شده است. لیکن تقریر دوم برهان وی نظیر برهان ملاصدراست. برهان وی با ملاصدرا و حکیم سبزواری نقاط مشترک و اختلافی دارد که به آنها اشاره شده است. تقریر اول برهان وی هر چند از جهاتی قابل مناقشه است، می توان به گونه ای آن را تقریر کرد که منتج باشد

A critical assessment of Zinoozi'z argument of truthful ones

In his On the Way of the Truthful Ones, a commentary on Mulla Sadra's Four Journeys, Agha Ali Hakim Zinoozi explains the argument of the truthful ones in two ways. The first being his own contribution, considers the reality of existence as unconditioned, conditioned as absolute, immaterial or pure. Here he argues from the fact that there is no origin for the existence, taking into account the above-mentioned four considerations. The present study assesses his argument from the viewpoint of its premises, its explanation, its being the argument of the truthful ones and the challenge such an argument faces. As to his second explanation, it is somewhat similar to that of Mulla Sadra. Despite having certain differences, his argument has something in common with Mulla Sadra and Sabzawari's argument. His first account of the argument is though questionable, it can be presented in a way that can be conclusive.