تقریر برهان صدیقین آقاعلی مدرس زنوزی (سیری در «رسالة فی طریقة الصدیقین» آقاعلی مدرس)

برهان صدیقین که از ابداعات فیلسوفان مسلمان است، از معتبرترین برهان‏ها بر وجود حق‏تعالی و صفات ذاتیه و فعلیه اوست. در این عرصه فیلسوفانی چون ابن‌سینا، ملاصدرا و تابعان ملاصدرا از ملاعلی نوری تا علامه‌طباطبایی قلم زده‌اند. آقاعلی مدرس یکی از فیلسوفان صدرایی است که در رساله فی طریقه الصدیقین خود برهان ویژه‌ای اقامه کرده است. در این برهان او از ماهیت من حیث هی آغاز می‌کند و با اثبات اصالت و تشکیک وجود، بدون روی‏آوری به تقسیم وجود، احکام حقیقت وجود یا وجود من حیث هو وجود را به دست می‌آورد و نشان می‌دهد وجود من حیث هو وجود واجب‏الوجود است و از واجب‏الوجود صفات ذاتیه و سپس صفات فعلیه‌اش را نتیجه می‌گیرد. این برهان ازآنجا‌که بر تقسیم وجود مبتنی نیست، از برهان‌های صدیقینی که از تقسیم وجود بهره می‌گیرند، برتر است؛ زیرا در برهان‌های تقسیم، قسمی از آن وجود ممکن است. ازاین‌رو، محتمل است که قسم ممکن که همان وجود خلقی است، وجود واجب و خدای متعال را نتیجه داده باشد. اگر چنین احتمالی روا باشد، احتمالاً برهان صدیقین نباشد؛ درحالی‌که اگر از تقسیم وجود بهره نگرفته باشیم، این احتمال به‌طور کلی منتفی است.

Zinoozi's Version of Argument of Truthful Ones (A Review of Zinoozi's Treatise on Methodology of Truthful Ones)

Being one of the initiatives of Muslim philosophers, the argument of the truthful ones is one of the most valid arguments for the existence of Allah and His essential and active attributes. Philosophers, such as Avicenna and Mulla Sadra as well as his followers from Mulla Ali Noori to Allama Tabatabaei have talked about it. Agha Ali Mudarris Zinoozi is a Sadrian philosopher who has presented a particular argument (a version of the argument of the truthful ones) in his Treatise on Methodology of Truthful Ones). In his argument, he proceeds from quiddity as non-conditioned and by relying on the principality and gradation of being he proves the characteristics of being qua being, without touching the divisions of being. He thus demonstrates that being qua being is a necessary being with particular essential and active attributes. Being not dependent on divisions of being, this version of the argument of the truthful ones is better than its other versions. The division-based arguments consist of divisions including the division into possible being, raising thus the likelihood that the possible being (creatures) might result in the necessary being. If such likelihood were possible then the argument (based on such thing) would not be the argument of the truthful ones. This is while if we do not make use of divisions of being, there will be no room for such a likelihood.