بررسی مسئله «ظهور حقایق و بطلان شرایع» در عرفان اسلامی

در بین سخنان اهل معرفت یا اشعار شاعران عارف، گاه ابیات و عباراتی به چشم می‌خورد که اگر معنای آنها شرح و توضیح داده نشود و مقصود گوینده کلام به‏خوبی تبیین نگردد، به‏صورت آموزه‌ای مخالف با دستورات شرع مقدس جلوه‌گر می‌شود. از جمله این عبارات که موجب گردیده برخی از علمای دین، عارفان راستین را به اباحه‌گری و شریعت‏گریزی متهم سازند، جمله معروف و مشهور « اذا ظهرت الحقایق بطلت الشرایع» است. مدعای این مقاله این است که این عبارت و عبارت‌هایی از این دست، هرگز به معنای رفع تکلیف در این دنیا نیست، بلکه مقصود از این عبارت، همان معنایی است که از برخی آیات و روایات استفاده می‌شود؛ یعنی تا وقتی مرگ فرا نرسیده و هنوز حجاب دنیا از جلو دیدگان برطرف نگشته و پرده‌ها کنار نرفته، شرایع اعتبار دارند و انسان می‌تواند بر اساس آنها در طریقت قدم نهاده و بدین‌گونه مقدمات قرب و وصول خویش را به حقیقت فراهم آورد؛ لیکن وقتی مرگ او فرا برسد و حجاب‌ها و پرده‌ها از جلو چشمانش کنار روند، شرایع برای او اعتباری ندارد و دیگر نمی‌تواند کاری انجام دهد، بلکه او می‌ماند و اعمالی که انجام داده است. نگارنده در این مقاله با استناد به سخنان اهل معرفت و تحلیل و تبیین آنها درصدد اثبات این مدعا برآمده است.

An Assessment of revelation of truths and abrogation of religious laws in Islamic Mysticism

There are phrases and poems among the words and poems of mystics, which if not explained properly, tend to be against religious commandments. Among such words that have caused religious scholars to accuse true mystics of remissness and carelessness, is the famous sentence according to which when truths are revealed religious laws are abrogated. According to this article, such phrases never deny the existence of obligations in this world. Instead they mean the same thing as some verses and traditions mean, that is one needs to act in accordance with religious laws and thus attain proximity to truth, as long as one has not died. However when one dies and there is no longer any curtain that prevents one from seeing the truths, [one can no longer act in accordance with religious laws for] such laws are no longer valid for him. He remains with whatever he has done. Relying on the words of mystics and analyzing them, the author intends to prove the afore-mentioned theory.