بررسی تطبیقی ملاک‌ نیازمندی معلول به علت در فلسفه اسلامی و کتاب و سنت

نیازمندی معلول به علت روشن و بدیهی است. ولی اینکه در واقعیت و عالم ثبوت خارجی، چرا معلول به علت نیاز دارد و «ملاک و مناط نیاز معلول به علت» چیست، مساله‌ای است که هم در فضای فلسفه اسلامی به آن پرداخته شده و هم رد پای آن را می‌توان در آیات و روایات پیدا کرد. در این نوشتار که با روش تحلیلی توصیفی ارائه می شود، ابتدا به بیان دیدگاه‌های فلاسفه اسلامی در مورد ملاک ثبوتی معلولیت یا همان مناط نیاز معلول به علت می‌پردازیم که برخی به امکان ذاتی، برخی به فقر ذاتی نوری و برخی به فقر وجودی یا امکان فقری باور دارند. در ادامه، با استخراج ملاک‌ ثبوتی معلولیت در آیات و روایات، به تحلیل و مقایسه آنها می‌پردازیم. در این مقایسه، توافق یکی از دیدگاه‌های فلسفی، یعنی نظریه حکمت متعالیه درباره ملاک نیاز معلول به علت که همان فقر وجودی یا امکان فقری است کاملاً با مفاد کتاب و سنت اثبات می‌شود.

a comparative study of the criterion for the dependency of the effect on the cause in islamic philosophy and the quran and sunnah

the dependency of an effect on its cause is clear and self-evident. however, the question of why, in the real and external world, an effect requires a cause, and what constitutes the &criterion and basis for this dependence& has been addressed in islamic philosophy and can also be traced in the quran and hadith. in this study, employing the analytical-descriptive method, we first present the views of islamic philosophers on the ontological criterion of causality, or the basis for the dependency of the effect on the cause. some philosophers attribute it to essential possibility (al-imkān al-dhātī), others to essential luminous poverty (al-faqr al-nūrī), and some to existential poverty or contingency (al-imkān al-faqrī). subsequently, by extracting the ontological criterion of causality from the quran and hadith, we analyze and compare them. this comparison confirms that one of the philosophical views, namely the theory of transcendent philosophy regarding the criterion for the dependency of the effect on the cause (which is existential poverty or contingency), is entirely consistent with the teachings of the quran and sunnah.