تطبیق خداشناسی ارسطو و ابن‌سینا و بررسی تاثیرپذیری ابن‌سینا از دین اسلام

بررسی میزان تاثیرپذیری ابن‌سینا از دو بستر آراء فلسفی ارسطویی و معارف دینی اسلامی در موضوع خداشناسی از مسائل مهمی است که می‌تواند اصالت داشتن فلسفه اسلامی را ثابت کند. برای تبیین این تاثیرپذیری که هدف اصلی این مقاله است باید خداشناسی ارسطو و ابن‌سینا مقایسه شود و تاثیرات معارف دینی بر خداشناسی ابن‌سینا با روش کتابخانه‌ای و رویکرد تحلیلی مورد ملاحظه قرار گیرد.ابن‌سینا ضمن آنکه از حیث روش عقلانی و استدلالی و نیز از حیث موضوع وجودشناسانه به فلسفه ارسطویی وفادار مانده و از حیث محتوا نیز کاملاً از ارسطو بهره برده است، با این حال از حیث مضامین، مفاهیم و محتوا تا حد زیادی از ارسطو عبور کرده و به خداشناسی اسلامی نزدیک شده است؛ هرچند نمی‌توان گفت تصویری که ابن‌سینا از خدا ارائه داده، به‌صورت کامل منطبق بر خدای دین اسلام است. فاعلیت، عالمیت، عنایت، نزاهت و وحدتِ خداوند از وجوه مهمی است که خداشناسی ابن‌سینا را از خداشناسی ارسطویی جدا کرده و به خدای دین اسلام نزدیک کرده است. در مقابل، عدم توجه شایسته به معبودیت و صفات تشبیهی خداوند از وجوه مهم افتراق فلسفه سینوی با معارف اسلامی است.

comparing the theology of aristotle and avicenna: an examination of avicenna’s influence from islam

examining the extent of influence of avicenna (ibn sīnā) from the dual contexts of aristotelian philosophical thought and islamic religious teachings in theology is a significant issue that can help affirm the originality of islamic philosophy. to elucidate this influence, which is the primary aim of this article, aristotle’s and avicenna’s theology must be compared, and the impact of islamic teachings on avicenna’s theology should be analyzed using a library-based method and analytical approach. while avicenna remained loyal to aristotelian philosophy in terms of rational and logical methodology as well as its ontological themes and extensively benefited from aristotle’s content, he significantly transcended aristotle in terms of themes, concepts, and content, moving closer to islamic theology. however, it cannot be said that the image of god presented by avicenna fully aligns with the god of islam. attributes such as god’s agency, knowledge, providence, impeccability, and unity are key aspects that distinguish avicenna’s theology from aristotelian theology and bring it closer to the god of islam. conversely, insufficient attention to god as an object of worship and his anthropomorphic attributes is a major point of divergence between avicenna’s philosophy and islamic teachings.