انحاء تاثیر گزاره‌های برخاسته از تجربه بر الهیات بالمعنی الاعم

وقتی سخن از تاثیر گزاره‌های برخاسته از تجربه بر فلسفه می‌آید، ذهن به یک صورت خاص آن منصرف می‌شود؛ اینکه گزاره تجربی در مقدمات استدلال الهیاتی به‌کار برود. اما باید توجه داشت که از نظر عقلی، فروض متعددی برای تاثیر تجربه و دانش‌های برخاسته از تجربه بر الهیات بالمعنی الاعم متصور است که اتفاقاً بعد از مراجعه به کتب فلسفی برای انواع متعددی از آن مصادیقی می‌یابیم. همان‌طور که در ادامه مشاهده خواهید کرد، اصل اینکه این تاثیرگذاری انحاء متعددی دارد، در کلمات بزرگانی همچون شهید مطهری مورد اشاره قرار گرفته است. ولی طبق تحقیقات انجام شده، هیچ‌یک از متفکران معاصر، انحاء این تاثیرگذاری را استقصاء نکرده‌اند. بدیهی است که آگاهی از این انحاء تاثیر می‌تواند راهنمای خوبی برای فیلسوف در فهم صحت و سقم استدلال‌های فلسفی باشد.در این مقاله در صدد استقصاء انواع تاثیرگذاری هستیم و در مجموع هشت دسته از تاثیرات طبیعیات بر الهیات بالمعنی الاعم را شناسایی کرده‌ایم و حتی‌المقدور برای هر یک مثالی از کتاب الشواهدالربوبیة به‌عنوان یک دوره موجز و پخته در حکمت متعالیه بیان کرده‌ایم.

empirical propositions and various types of its influence on metaphysics

when discussing the influence of empirical propositions on philosophy, the mind is often diverted toward a specific case: the use of empirical propositions as premises in theological arguments. however, logically, there are multiple conceivable ways in which experience and knowledge derived from it can impact metaphysics (ilāhiyyāt bi al-ma`nā al-a‘am). in fact, after referring to philosophy books, we find instances of its various types. prominent thinkers, such as murtada mutahhari, have acknowledged the various types of this influence. however, according to findings, contemporary philosophers have not comprehensively explored these types. it is obvious, understanding the various ways empirical knowledge influences theology can be a useful guide for philosophers to assess the validity of philosophical arguments. this article seeks to inquire about different types of influences. in total, eight categories of the influence of natural sciences on divinity in the general sense are identified. for each category, examples are drawn to the extent possible from al-shawāhid al-rubūbiyyah - a concise and refined work in transcendent philosophy.