کاوشی در منشا تصوری اولیات

بی‌تردید بحث از اولیات و ارزش و اعتبار معرفتی آنها از مهم‌ترین مباحث دانش معرفت‌شناسی اسلامی است. بحث از اعتبار، ملاک و دلیل صدق اولیات به مبانی گوناگونی وابسته است که از جمله آنها بحث از «منشا تصدیق اولیات» است. این نوشتار سه موضوع در بحث از منشا تصدیق اولیات را مورد بررسی قرار داده است. ابتدا دیدگاه‌های مختلف منطق‌دانان مسلمان درباره منشا تصدیق و راه دست‌یابی به اولیات را بیان کرده و به نقد و بررسی آنها پرداخته‌ است، سپس براساس دیدگاه برگزیده، استدلال‌ناپذیری اولیات را با سه تقریر تبیین نموده و آن‎گاه با عنایت به نظر برگزیده، به بررسی نحوه اندراج مقومات و لوازم عقلی در موضوع اولیات پرداخته و نشان داده‌ است که براساس مبانی منطق‌دانان مسلمان و تبیین رابطه علّی و معلولی میان موضوع و محمول اولیات و قضایای برهانی می‌توان به شبهه «عدم ارتباط لوازم عقلی با موضوع» پاسخ داد و از نسبی‌گرایی برخاسته از این شبهه که برخی از فیلسوفان غرب، مانند  کانت به آن دامن زده‌اند‌ رهایی یافت.

an inquiry into the origin of the truth of axioms

undoubtedly, the discussion on axioms and their epistemic value and validity is one of the most important topics in islamic epistemology. the debate on the validity, criteria, and reason for the truth of axioms is dependent on various foundations, one of which is the origin of the truth of axioms. this paper examines three main topics related to the origin of the truth of axioms. first, various views of muslim logicians regarding its origin and the way to arrive at it are presented and critiqued. then, based on the preferred view, the unquestionability of axioms is explained through three interpretations. following this, based on the chosen perspective, this paper examines the mode of inclusion of essential components and logical implications within the subject of axioms. it is demonstrated that based on the principles of muslim logicians and the causal relationship between the subject and predicate of axioms and demonstrative propositions, it is possible to address the objection of lack of connection of logical implications with the subject and overcome the relativism arising from it - an issue that some western philosophers, like kant, have propagated.