بررسی و نقد بی‌رونق‌انگاری دین در نگرش هراری

«یووال نوح هراری»، استاد تاریخ دانشگاه عبری اورشلیم است.  او با مهم شمردن تاثیر خیالات در زندگی اجتماعی بشر، دین را واقعیتی برساختی معرفی می‌کند که نقش مهمی در زندگی بشر داشته است. به گفته وی، با شروع انقلاب علمی و تمرکز بر اکتشافات علمی، دیگر جایی برای دین باقی نماند؛ تاآنجاکه دین به دلیل ماهیت اسطورهای و توجیه‌محورِ خود با نوعی بی‌رونقی مواجه شده است. در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی، ضمن ارائه تبیینی منسجم از نظریات پراکنده هراری، گفته‌های وی مورد ارزیابی قرار گرفته و نشان داده شده است که با مراجعه به محتوای درونی دین حق (مانند اسلام) و حتی سیره عملی دین‌داران دانسته می‌شود که چنین دینی هرگز در برابر علم نبوده است. بنابراین آنچه در برابر پیشرفت‌های بشر قرار گرفته است، انحراف در دین بوده نه حقیقت دین.همچنین با توجه به نقش دین در تامین بسیاری از نیازهای روانی، معنوی و حتی جهت‌دهیِ صحیح به دست‌آوردهای علمی، نمی‌توان کارکردها و نقش فعال دین را انکار کرد. غفلت از همین جنبه‌های دین و به تبع آن، بروز پیامدهای ناگوار در زندگی بشر، موجب گرایش‌های جدیدی به دین در میان بسیاری از دانشمندان شده است.

a critical examination of harari’s perspective on the decline of religion

yuval noah harari, a professor of history at the hebrew university of jerusalem, emphasizes the significant impact of imagination on man’s social life and describes religion as a constructed reality that has played an important role in human life. according to him, with the advent of the scientific revolution and the focus on scientific discoveries, there was no longer a place for religion. as a result, religion, due to its mythological and justification-based nature, faced a kind of decline. this paper, using a descriptive-analytical method, presents a coherent explanation of harari’s scattered theories and evaluates his statements. it is shown that by examining the intrinsic content of true religion (such as islam) and the practical conduct of believers, it becomes clear that such a religion has never been opposed to science. therefore, what has stood in the way of human progress is a deviation in religion, not the essence of religion. moreover, considering the role of religion in fulfilling many psychological and spiritual needs and even in properly guiding scientific achievements, one cannot deny the active role and functions of religion. negligence towards these aspects of religion and the consequent negative outcomes in human life have led to new tendencies toward religion among many intellectuals.