کاربرد منطق در کشف برهان «امکان و وجوب» و «امکان فقری» بر اثبات وجود خدا در قرآن

فلاسفه با اصطلاحات و لسان فلسفی خاصِ خود، براهین محکمی بر اثبات وجود خدای سبحان بیان نموده‎اند. از طرف دیگر، از آیات قرآن نیز می‌توان استدلال‌هایی بر اثبات وجود خدای متعال ارائه نمود. اما آیا می‌توان این براهین فلسفی را از آیات قرآن استفاده کرد و حتی به‌نوعی ادعا کرد که فلاسفه براهین خود را از سرچشمه وحی استفاده نموده‌اند؟ این پژوهش با استفاده از ضوابطِ عقلیِ علم منطق در کشف و تبیین مقدمات برخی براهین اثبات وجود خدا در قرآن، در صددِ اثبات عینی پاسخ مثبت به این سوال برآمده است تا اولاً نمونه‌ای از عقلانی بودنِ مفاهیم این کتاب آسمانی، ثانیاً جلوه‌ای از تفکیک‌ناپذیری قرآن و برهان به‌صورت عینی و مصداقی و ثالثاً جنبه‌ای از اعجاز علمی آن را به سهم خود آشکار نماید.تحقیق پیش‌رو با روش توصیفی تحلیلی دو برهان از براهین فلسفی اثبات وجود خدا را به ترتیب نظم تاریخی، یعنی برهان امکان و وجوب و برهان امکان فقری بیان نموده است. ایشان برهان اول را از آیه 35 سوره طور و برهان دوم را از آیه 15 سوره فاطر استخراج کرده است.

the application of logic in deriving the arguments of contingency and necessity and existential indigence for proving god from the quran

philosophers, using their unique philosophical terminologies and language, have presented strong proofs for establishing the existence of the almighty god. on the other hand, arguments for proving the existence of god can also be presented from the verses of the quran. but is it possible to derive these philosophical proofs from the quranic verses, and even claim that philosophers have derived their proofs from the revealed source? this research aims to provide an affirmative answer to this question by using the rational principles of logic to derive and elucidate the premises of certain proofs for god’s existence in the quran. the following will be illustrated: (1) rationality of the concepts in this holy book; (2) the inseparability of the quran and logical reasoning; (3) an aspect of qur’anic scientific miraculousness. the present study, using a descriptive-analytical method, examines two philosophical arguments for establishing god’s existence in historical order: the argument of contingency and necessity, and the argument of existential indigence. the philosophers have extracted the first argument from verse 35 of surah at-ṭūr and the second argument from verse 15 of surah fāṭir.