چیستی و چگونگی تغیر و ثبات قانون در اندیشه علامه طباطبایی

حفظ ثبات برنامه کلان و قوانین حاکم بر زندگی بشر در عین تامین نیازهای متغیر وی، همواره از مسائل مورد علاقه اندیشمندان بوده است. پیچیدگی‌های تبیین این دوگانه، به‌ویژه در ادیان الهی، زمینه را برای ارائه نظریات متعددی در این باره فراهم آورده است. از جمله تلاش‌ها برای عرضه یک تئوری فراگیر دینی را می‌توان در آثار و اندیشه علامه طباطبایی1 جستجو کرد. ایشان بر این باورند که قوانین الهی از جهتی بر پایه نیازهای فطری شکل گرفته‌اند و لذا دارای سویه‌های ثابتی هستند. از جهت دیگر هم با نیازهای روزمره بشری تطبیق می‌‌یابند و ازاین‌رو جنبه تحول‌خواهانه زندگی مادی را مورد نظر قرار داده‌اند. در این نوشتار، با روشی توصیفی تحلیلی، ضمن بررسی دیدگاه علامه طباطبایی1 درباره این مسئله، مروری بر مبانی و لوازم اندیشه ایشان خواهیم داشت و با بررسی مختصری نسبت به دیدگاه‌های رقیب، نقاط اشتراک و افتراق دیدگاه علامه را با این نظریات برجسته خواهیم کرد.

stability and change in laws: ‘allāmah ṭabāṭabā’ī’s thoughts on its nature and mode

preserving the stability of the grand plan and laws governing human life, while meeting their variable needs, has always been a matter of interest to intellectuals. the complexities of elucidating these two aspects, especially in divine religions, have provided the groundwork for presenting various theories on this matter. one can explore such efforts made to present a comprehensive religious theory in the works and thoughts of ‘allāmah ṭabāṭabā’ī. he believes that divine laws have been formed based on human innate needs and therefore have fixed aspects. on the other hand, they also adapt to the daily needs of man, and in this respect, they consider the transformative aspect of material life. in this paper, through a descriptive-analytical method, while examining ‘allāmah ṭabāṭabā’ī’s perspective on this issue, the foundations and consequences of his thought are reviewed. by inquiring briefly into the rival theories, the similarities and differences between them and ‘allāmah’s views are highlighted.