نقد و بررسی انحصاری بودن برهان انی مطلق از ملازمات عامه در فلسفه از منظر علامه طباطبایی

مسائل فلسفه اولی با برهان اثبات می‌شوند که این برهان یا لمی است و یا انی. هر یک از این دو نیز به اقسامی تقسیم می‌‌شوند. از نظر علامه طباطبایی1 دلیل (یعنی سلوک از معلول به علت) و هر استدلالی که مستلزم سلوک از معلول به علت باشد، بالذات معطی یقین نیست. ازاین‌رو مسائل فلسفی به‌واسطه آنها اثبات نمی‌شوند و بالذات این ادله در فلسفه راه ندارند. از نظر او با آنکه برهان لمی معطی یقین است، در فلسفه راه ندارد؛ چراکه ورودش در فلسفه مستلزم معلولیت موجود از جهت وجود است. مدعای علامه را اساتیدی همچون علامه مصباح1، علامه جوادی آملی و آیت‌الله فیاضی مناقشه کرده‌اند. ما در این جستار به روش برهانی نشان می‌دهیم که هیچ‌یک از مناقشات مطرح‌شده، مدعای علامه طباطبایی1 را از کار نمی‌اندازد؛ چراکه با برهان نشان می‌دهیم که:یا برهان «لمی» است، ولی ثبوت حکم از اعراض ذاتیه موجود از جهت وجود نیست. پس مساله‌ای در فلسفه نیست.یا برهان «لمی» نیست و حکم از اعراض ذاتیه موجود از جهت وجود است و حد وسط و حد اکبر از ملازمات عامهاند و مساله از مسائل فلسفه اولی است.

critique and examination of the exclusiveness of absolute a posteriori proof from general concomitants in philosophy according to ‘allāmah ṭabāṭabā’ī

the issues in first philosophy are established by proof (burhān), which is either a priori or a posteriori. each of these two is further divided into categories. according to ‘allāmah ṭabāṭabā’ī, reasoning or dalīl (i.e. proceeding from effect to cause) or any argument that requires proceeding from effect to cause, inherently lack certainty. therefore, the philosophical problems cannot be established through them, and essentially these arguments have no place in philosophy. according to him, although a priori proof brings about certainty, it has no place in philosophy; since introducing it in philosophy is tantamount to the contingency of the existent from the perspective of existence. ‘allāmah’s claim has been critiqued by scholars such as ‘allāmah miṣbāḥ, ‘allāmah jawādī āmulī and āyatullāh fayyāḍī. this discourse, by using proof as a methodology, shows that none of the raised criticisms dismiss ‘allāmah ṭabāṭabā’ī’s claim because we will show by proof that:-the proof is either “a priori”, but establishing the judgment is not among the essential accidents of existent from the perspective of existence. hence, it is not a philosophical issue.- or it is not “a priori”, and the judgment of essential accidents of existent is from the perspective of existence. the middle and the major terms are from the general concomitants, and the issue belongs to first philosophy.