مفهوم و جایگاه پیوستگی جسم در نظریه ماده - صورت‌گرایی ابن‌‌سینا

در نظام فلسفی ابن‌سینا تبیین ماهیت اجسام مادی مبتنی بر مبانی‌ای از جمله پیوستگی است. این مبانی گام‌هایی برای رسیدن به نظریه مختار ابن‌سینا در باب حقیقت اجسام هستند. یعنی نظریه ماده صورت‌گرایی‌. گاه تصور این است که مفهوم پیوستگی جسم نزد ابن‌سینا صرفاً امری تجربی انگاشته شده است. به علت همین طرز تلقی (یعنی ارجاع اثبات پیوستگی به حس و تجربه) و نیز تواتر و تکرار آن، گاه از منظر علم اشکالاتی نیز متوجه ابن‌سینا شده است. باور ناصحیح این است که وقتی از ابن‌سینا پرسیده شود جسم پیوسته است یا گسسته، پاسخ مبتنی بر حواس، پیوستگی است. آن‌گاه بر پایه چنین پاسخی با طرح دستاوردهای علم جدید به ابن‌سینا انتقاداتی وارد می‌‌شود. در این مقاله به بررسی و تبیین و تحلیل پیوستگی به‌عنوان یکی از مبانی نظریه ماده صورت‌گرایی ابن‌سینا خواهیم پرداخت. پرسش صریح این است که پیوستگی چه نسبتی با تبیین ماهیت جسم دارد؟ به‌عبارت بهتر، پیوستگی به‌عنوان یکی از مبانی نظریه ماده صورت‌گرایی چگونه به ابن‌سینا برای اثبات تئوری ماده صورت‌گرایی‌اش یاری می‌رساند؟ ضمن این بررسی نشان داده خواهد شد که خود ابن‌سینا هم قائل به این نیست که پیوستگی بر مبنای شهود حسی و تجربی قابل پذیرش است. دستاورد این پژوهش، بررسی و تحلیل نسبت شبکه‌ای از مفاهیم مرتبط با مفهوم پیوستگی است که در تبیین حقیقت جسم مدخلیت دارند. به این ترتیب، در این مقاله ضمن حل و فصل دغدغه‌های مطرح شده، با بهره از مباحث ابن‌سینا درباره مفهوم پیوستگی و مفاهیم مرتبط با آن از جمله قابلیت انقسام‌پذیری و نوع انقسام‌پذیری و نسبت پیوستگی و انقسام‌پذیری و ... تلاش شده خوانش و تحلیلی منسجم از کلام ایشان ارائه شود.

the concept and significance of corporeal continuity in ibn sīnā’s material-formalism theory (hylomorphism)

in ibn sīnā’s philosophical system, the elucidation of the nature of material bodies is based on foundations such as continuity. these foundations serve as steps toward reaching ibn sīnā’s chosen theory concerning the reality of bodies, namely, the material-formalism theory. sometimes, there is a misconception that the concept of corporeal continuity is merely considered an experiential matter by ibn sīnā. due to this interpretation (i.e., attributing the proof of continuity to sensory perception and experience) and its repetition and successive transmission, ibn sīnā has sometimes been criticized from a scientific perspective. an incorrect understanding is that if ibn sīnā will be asked whether a body is continuous or discrete, his response, based on the senses, will be continuity. then, on the basis of this response, criticisms are raised against ibn sīnā by showing the achievements of modern science. in this article, we will examine, explain, and analyze continuity as one of the foundations of ibn sīnā’s material-formalism theory. the explicit question is, what is the relationship between continuity and the explanation of the nature of the body? in other words, how does continuity, as one of the foundations of the material-formalism theory, help ibn sīnā prove his theory? in the course of this investigation, it will be shown that ibn sīnā himself does not believe the continuity based on sensory intuition and experience to be acceptable. the achievement of this research is to examine and analyze the relation of network of concepts related to the concept of continuity that are involved in explaining the reality of body. thus, in this article, while resolving the raised concerns, an attempt has been made to present a coherent reading and analysis of ibn sīnā’s discourse using his discussions on the concept of continuity and related concepts, such as potentiality for divisibility, the type of divisibility, the relationship between continuity and divisibility, and more.