نوآوری‌‌های امام خمینی(ره) در مساله فطرت

امام خمینی از معدود متفکرانی است که توجه به مساله فطرت داشته و بحث مستوفایی در این زمینه ارائه داده است. در نظام فکری امام، مساله فطرت جایگاه ویژه‌ای دارد. امام خمینی1 به پیروی از حکمت متعالیه و استاد مرحوم محمدعلی شاه‌آبادی، مطالبی را درباره فطرت بیان کرده‌اند که در آثار پیشینیان اصلاً دیده نمی‌شود. امام برخلاف بعضی از بزرگان که فطرت را شامل بعضی آگاهی‌ها و گرایش‌ها می‌دانند، معتقد است فطریات همه از جنس گرایش و تمایلاتند و آن را عبارت از عشق به کمال مطلق و انزجار از نقص می‌داند. اما روشن است که گرایش بدون بینش ممکن نیست؛ لکن بینشی که در گرایش نهفته است، نوعی بینش حضوری است نه حصولی. نوآوری‌های امام که در این مقاله به اثبات رسیده، عبارتند از: فطری بودن باور به وجود مبدا، فطری بودن باور به ولایت، فطری بودن باور به معاد، تقریر جدیدی از برهان فطرت، سبک جدید برای تبیین اخلاق دینی، نقش فطرت در حرکت سیاسی، تاسیس اصطلاحات. تحقیق حاضر با روش توصیفی اجتهادی، نوآوری‌های مرحوم حضرت امام خمینی1 را با توجه به آثارشان مورد بحث و بررسی قرار داده شده است.

imam khomeini’s innovation on the issue of natural disposition (fitrah)

imam khomeini is amongst the few thinkers who paid attention to the issue of natural disposition (fitrah) and discussed it comprehensively. in imam khomeini’s system of thought, the issue of fitrah has a special place. he, following the teachings of transcendent philosophy and his teacher, the late mohammad ali shahabadi, has discussed issues related to fitrah that are not found in the works of his predecessors. contrary to some thinkers, who consider fitrah to include some knowledge and inclinations, imam khomeini believes that everyone’s fitrah belongs to the category of inclinations and tendencies and considers it to be love for absolute perfection and aversion to imperfection. but it is clear that inclination is not possible without knowledge. however, knowledge that lies in the inclination is a type of knowledge by presence and not acquired knowledge. imam khomeini’s innovative thoughts that have been proven in this article include: the innateness of belief in the existence of an origin, the innateness of belief in divine guardianship (wilayah), the innateness of belief in resurrection, a new presentation of the ‘proof of natural disposition’, new style of explaining religious ethics, the role of natural disposition in political movement and the introduction of terminologies. the present research, with the descriptive-ijtihad approach, has discussed and investigated the innovations of the late imam khomeini with regard to his works.