بررسی حقیقت اختیار انسان از منظر حضرت آیت‌الله فیاضی

فلاسفه اسلامی براساس قاعده ضرورت علّی معتقدند که هر فعل اختیاری انسان، از سوی فاعل به درجه وجوب می‌رسد و با وصف ضرورت محقق می‌شود. ولی برخی اندیشمندان، ضروری بودن فعل را با اختیاری بودن آن ناسازگار دانسته و با استناد به بداهت اختیار انسان، ضروری بودن فعل اختیاری و مبادی آن را انکار کرده‌اند. به اعتقاد این اندیشمندان، برای پذیرش اراده آزاد و اختیار حقیقی باید قاعده ضرورت علّی را از تحلیل مبادی فعل کنار گذاشت و هر انسانی را در هر مرحله‌ای پیش از انجام فعل اختیاری خود، در اصل انجام فعل و در کیفیت انجام آن کاملاً آزاد تلقی نمود.از یک‌سو نمی‌توان نقش و اهمیت بحث اختیار و اراده آزاد در تحلیلِ فلسفیِ رفتار انسانی در علوم انسانی و مطالعات اجتماعی را انکار کرد و از سوی دیگر، بحث علیت و ضرورت علّی را که از مباحث بسیار با اهمیت و قریب به بدیهی در فلسفه شمرده شده‌اند، نمی‌توان کنار گذاشت. ازاین‌رو در این مقاله، بحث تنافی یا عدم تنافی اختیار و ضرورت علّی را از زاویه‌ای تازه بررسی کرده و عدم تنافی آنها را اثبات نموده‌ایم.

a look into ayatullah fayyazi’s view on human free will

as per the causal necessity rule, muslim philosophers are of the view that every human voluntary act does not happen unless it reaches the point of necessity. some scholars, however, go to hold that the necessity of an act is incompatible with free will; resorting to human free will as self-evident, they denied the necessity within human voluntary act and its principles. in their view and in order to embrace true free will, one should separate the causal necessity rule from the analysis of principles of voluntary act. prior to every phase of the process of voluntary act, every man is to be regarded thoroughly free in both doing the very act and how to do it.            from one side, one cannot deny the role and significance of free will in the philosophical analysis of human behavior in humanities and social studies, and from another side, we might not be disregarded causality and causal necessity as the important and close to self-evident issue of philosophy. accordingly, in their paper, the authors have tried to look into whether free will is compatible with causal necessity from a new angle and to prove that they are not incompatible.