تبیین کیفیت نزول وحی در دیدگاه ملاصدرا و پاسخ به اشکالات

در میان متکلمین و مفسِّران و فلاسفه، اختلافات بسیاری در تبیین کیفیت نزول وحی وجود دارد. از جمله این تبیین‌ها، دیدگاه ملاصدرا است که با استفاده از شیوه برهانی و استمداد از متون دینی و عرفان به‌عنوان روش عامّ خود در حکمت متعالیه توانسته است تبیینی ارائه دهد که با ظواهر متون دینی سازگار باشد. او پنج مرحله برای تبیین نزول وحی در نظر می‌گیرد که عبارت است از: وحی بلاواسطه، وحی عقلی، وحی مثالی، وحی حسّی و طبیعی به پیامبر و وحی حسّی و طبیعی به مردم. از دیدگاه او نزول ملک بر نبی به معنای تجافی ملک نیست، بلکه به معنای تجلّی بوده و از طرفی همراه با ارتقاء نبی می‌باشد. بر نظر ملاصدرا در مراحل وحی و تبیین او از نزول، اشکالات متعددی وارد شده است که در این نوشتار، پس از توضیح مراحل و معنای نزول، به آنها پاسخ می‌دهیم.

mulla sadra on how revelation comes down and answers to objections

there are many controversies among theologians, philosophers and exegetes of the qur’an on how revelation comes down. one of such efforts is mulla sadra’s view in which he makes use of demonstrative reasoning, religious texts, and mysticism as a general method in order to present an explanation compatible with the apparent meaning of religious texts. he considers five phases for revelation: immediate, intellectual, imagined, sensory, and natural revelation for holy prophet, and sensory and natural for people. in his view, when the angel of revelation comes down to the prophet it does not mean that he abandons his place, rather he manifests himself while the prophet is elevated high, as well. there are a few objections raised to mulla sara’s view and explanation answered by the authors after the meaning and phases of revelation have been explained.