بررسی تطبیقی جایگاه و نقش قوه مصوّره و سلول‌های بنیادی در اندام‌سازی بدن

پرسش از عاملی که بدن را از عناصر ایجاد می‌کند و به آنها ویژگی خاصی می‌بخشد، همواره مورد توجه فلاسفه بوده است. این مساله نه‌تنها در طبیعیات گذشته، بلکه در دانش تجربی نوین نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. زیست‌شناسی نوین منشا اندام‌ را سلول بنیادی اولیه‌ای معرفی می‌کند که قابلیت محض برای ایجاد اندام مختلف است. با این­همه، پاسخ پرسش دیرینه مذکور را نمی‌توان در دانش تجربی جست‌وجو نمود؛ زیرا علاوه بر محدودیت‌های آن، هنوز امور نامعلوم بسیاری در کیفیت تبدیل سلول واحد به اندام‌هایی با ویژگی‌های متفاوت باقی است. این ناشناخته‌ها سبب شده است تا اکثر متکلمان و اشراقیون، جوهری مفارق را عامل ایجاد اندام بدانند. در مقابل، مشائین قوه مصوره نفس جنین (طبیعت) را عامل ایجاد اندام معرفی می‌کنند. مواجه نظریه مشائین با نکاتی مبهم و پرسش‌هایی بی‌پاسخ سبب شد تا فخر رازی نظریه اندام‌سازی تحت تاثیر نفس مادر را مطرح کند. این نظریه هرچند برخی از اشکالات را مرتفع می‌نمود، اما پاسخ‌گوی تمام اشکالات وارده بر نظریه مشائی نبود. با ظهور حکمت متعالیه و طرح حرکت جوهری، روزنه جدیدی برای حل این مشکل نمایان شد؛ روزنه‌ای که با دانش تجربی نوین نیز سازگار بوده و توسط آن تایید شد.

A Comparative Study of the Role of Formgiving Faculty and Stem Cells in Making Organs of the Body

This question has always been drawing the attention of philosophers to study what factor is responsible to make the body from elements giving it specific function. Not only in the ancient physics but also in modern science, this question has been of particular importance. Modern biology introduces the primary stem cells as the origins of tissues with sheer competence to create different organs. Nonetheless, the answer to the above old question is not to be found in science only, because due to the limits of science, there are many unknown issues as to how one cell might be transformed into different organs with different functions. Those unknown issues made most theologians and illuminist philosophers consider some immaterial substance responsible for making such organs. In contrast, the peripatetic philosophers hold the formgiving faculty of the spirit in the embryo (nature) responsible to do so. Unanswered questions and ambiguities in the peripatetic theory made Fakhr alDin alRazi come up with the theory that the process of making different organs is under the influence of the  soul of the mother. His theory cleared up some of those problems, it failed to answer all of them, though. By the advent of transcendent theosophy and transsubstantial motion, a new hope reconcilable with modern science sprang to solve those questions.