نقش علم در تکامل نفس از منظر ملاصدرا

با توجه به آراء ابتکاری صدرالمتالهین شیرازی در تلقی وجودی از علم و همچنین باور به تکامل ذاتی نفس، هدف اساسی نوشتار حاضر تبیین تاثیرگذاری علم بر تکامل و تعالی وجودی نفس است. از نظر ملاصدرا، علم امری وجودی است و چون وجود مساوق با کمال است، حصول علم برای نفس، کمالی برای آن محسوب می‌شود. براین‌اساس صرف نظر از موضوع علم و مرتبه معلوم، هر علمی به‌جهت حصول وجودش برای نفس، کمالی برای نفس محسوب می‌شود. ولی باید توجه داشت که نوع علم، نوع تکامل را رقم می‌زند و از آن‌جایی‌که علم مراتب دارد، هرچه درجه وجودی معلوم شدید‌تر باشد، نفس متعالی‌تر خواهد شد. شایان ذکر است که تفسیر دقیق صدرایی از چگونگی حصول صور علمی برای نفس، به‌نحو افاضه به اصل هستی نفس و ایجاد تجدد وجودی در آن است نه افزوده شدن و انضمام کمالی بر نفس؛ به‌‌طوری که نفس در اثر این افاضه، ترفّع وجودی یافته و با سیر در مراتب هستی، به ادراک حقایق آنها نائل می‌شود.

Mulla Sadra’s two Arguments Mulla Sadra on the Role of Knowledge in the Perfection of Soul

Having considered Mulla Sadra’s innovative opinion about the existential attitude toward knowledge and his belief in the intrinsic perfection of soul, the authors have gone to mainly explain, in their essay, the role of knowledge in the perfection of soul and its existential transcendence. In Mulla Sadra’s point of view, knowledge is an existential matter and because existence is concomitant with perfection, having knowledge is regarded as perfection for the soul. Accordingly, apart from the field of knowledge and the level of what is known, every kind of knowledge is perfection for the soul when acquiring that knowledge. Nonetheless, it is to be noted that any kind of knowledge determines the kind of perfection; and because knowledge is graded, the stronger the grade of existence is, the loftier the soul will be.It is noteworthy that Mulla Sadra’s precise account of how forms of knowledge occurs for the soul is that in its existential recreation the soul develops those forms through the emanation to its very existence, rather than the concrete addition to it. Thus as a result of this emanation, the soul is promoted in its existence and by the traversing over the grades of existence comes to know the realities of those forms.