بررسی نگرش‌های سه‌گانه ابن‌سینا به صفات کمال خداوند (عینیّت خارجی و وحدت مفهومی، لازم ذات بودن و ارجاع به اضافه و سلب)

ابن‌سینا سه نظریه به‌ظاهر متفاوت در مورد صفات کمال خداوند دارد؛ گاه از عینیت وجودی و  وحدت مفهومی صفات کمال سخن می‌گوید، گاه آنها را لازم ذات می‌داند و گاه آنها رابه سلب و اضافه باز‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌می‌گرداند. در این مقاله، پس از تحلیل و بررسی سخنان او در مورد نظرات سه‌گانه یاد‌شده، آشکار می‌‍شود که منظور او علی‌رغم ظهور بعضی از سخنانش از لازم ذات، صادر از ذات نیست تا با نظریه عینیت وجودی صفات با یکدیگر و با ذات ناسازگار  شود. بلکه منظور او لازم تحلیلی است. در نتیجه این نظریه با دو نظریه دیگر او سازگار است. همچنین روشن خواهد شد که نظریه اضافی یا سلبی بودن صفات کمال، هرچند با نظریه لازم ذات بودن آنها قابل جمع است، اما براساس یک تفسیر، با نظریه وحدت مفهومی صفات و براساس تفسیری دیگر با وحدت مفهومی و عینیت خارجی آنها ناسازگار است.

Avicenna’s three Approaches to Divine Attributes of Perfection(Conceptual unity and IdentityinReality, Being Implied by the Essence, and Reference to Relation and Negation)

Avicenna has advanced three apparently different theories about divine attributes of perfection: identityinreality and conceptual unity, being implied by the Essence, and reference to relation and negation. The study of his words proves that despite the apparent meaning of some of his words what he means by being implied by the Essence is not that those attributes are issued by the Essence so that it contradicts the identityinreality theory of attributes one with others or with the Essence; rather, he means that they are implied analytically and by abstraction. Therefore, this theory is reconcilable with other two theories. It will also be clear that although the theory of relation and negation is reconcilable with being implied by the Essence theory, it goes irreconcilable with the conceptual unity theory as per one interpretation or with the theory of identityinreality and conceptual unity as per another interpretation.