اصل علیت و علوم انسانی

هرچند تبیین علّی یکی از مهم‌ترین اهداف علوم طبیعی به‌شمار می‌آید، اما این تبیین در علوم انسانی با تردیدها و ابهام‌هایی روبه‌رو است. این ابهام‌ها علاوه بر آنکه سرآغاز پیدایش مکاتبی متعارض درباره‌ ماهیت پدیده‌های انسانی گشته و روش‌های علوم انسانی توصیفی را تحت تاثیر قرار داده است، منجر به اختلاف نظرهایی اساسی درباره اهداف علوم انسانی شده است؛ همان‌طور که چیستی و چگونگی علوم دستوری را به‌شدت دست‌خوش ابهام کرده است. ازاین‌رو باید بحث از اصل علیت و ارتباط آن با علوم انسانی را یکی از ریشه‌ای‌ترین نقاط اختلاف‌برانگیز در فلسفه علوم انسانی دانست. در این مقاله، ابتدا برخی از تفسیرها از این اصل و نیز جریان آن در پدیده‌های انسانی با روش انتقادی بررسی شده و به مغالطات و شبهاتی که دامن‌گیر برخی صاحب‌نظران شده است پاسخ داده می‌شود. سپس با روش تحلیل عقلی، جریان اصل علیت در پدیده‌های انسانی تشریح شده و انواع علت‌ها و روابط میان آنها تبیین شده است.

The Principle of Causality and the Human Sciences

Although the explanation of causality is one of the main aims of natural sciences, it fell under suspicions and ambiguities in humanities. Such ambiguities, not only led to the creation of contradictory schools about the nature of human phenomena, but also influenced the descriptive methods of humanities, and brought about major controversies about the aims of humanities. It seriously made the nature and quality of prescriptive sciences suffer from ambiguity, too. It is, thus, necessary to consider the principle of causality and its tie with humanities as one of the most rooted controversies  in the philosophy of humanities.  In his article, the author has first studied some interpretations of causality in the course of human phenomena critically and then answered fallacies and doubts surrounded some scholars. He then goes to elucidate the principle of causality in the course of human phenomena through rational analysis and explain kinds of causality and their ties.