سیر انفسی در مکتب ودانته و حکمت متعالیه صدرایی

شناخت انسان و چگونگی ارتباط با خداوند از مهم‌ترین مباحث عرفانی در آیین هندو و عرفان اسلامی است. از مفاهیمی که در تبیین این ارتباط لازم است مورد بررسی قرار گیرد، مفهوم «آتمن و برهمن» در مکتب ودانته و «خدا و نفس» در حکمت متعالیه صدرایی و مراتب آن دو است. علاوه بر این عناصر، مولفه های معرفت شهودی یا برتر و خودشناسی نیز در اتحاد خداوند و انسان دارای نقش بالایی است که شارحان مکتب متعالیه و مفسران مکتب ودانته به تبیین و تفسیر آنها پرداخته‌اند. در این پژوهش تلاش شده تا علاوه بر بیان این عناصر مشترک، به بررسی موانع وصول به معرفت حقیقی و خودشناسی نیز پرداخته شود؛ زیرا شناخت این مولفه ها مقدمه و زمینه‌ساز رسیدن به این هدف متعالی است. از جمله موانع مشترک در وصول به این معرفت حقیقی، تکیه بر علوم ظاهری و حسی، اعمال ظاهری، خواهش ها، آرزوها و تعلقات مادی است. غایت سیر انفسی و درونی در این دو مکتب با توجه به مراتب نفس از مرتبه ظاهری به مرتبه باطنی و اتصال به مراتب حق معنا پیدا می‌کند. در این پژوهش با تاکید بر متون دینی هندو، از جمله اوپانیشادها وکتب حکمت متعالیه صدرایی، تلاش شده است این مساله با بهره‌گیری از روش تحلیلی توصیفی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

Subjective Journey in Vedanta and Sadra’s Transcendent Theosophy

Knowing human being and his relation to Allah is the key mystical issue in Hinduism and Islamic mysticism. “Atman and Brahman” in Vedanta and “Allah and soul” in Sadra’s transcendent theosophy and their graded stages are among the concepts to be studied in the course of explanation of such a relation. In addition to those factors, the constituents of intuitive or higher knowledge and selfknowledge in Allahman unification play a major role which is explained and interpreted by the commentators of both transcendent theosophy and Vedanta school. In their research here, the authors have tried to explain those common factors and to study the obstacles of acquiring true knowledge and selfknowledge. Knowing those factors is the prerequisite to achieve that noble and lofty aim. From among common obstacles of acquiring such knowledge are: reliance on exoteric and sensory knowledge, bodily actions, wishes, and material belongings. In these two schools, the aim of such subjective and esoteric journey takes its meaning through different stages of the soul from the exoteric stages to the esoteric ones, and to the union with divine stages. Having referred to the Hindu texts particularly Upanishads and Sadra’s works, we have tried to examine the issue by a descriptiveanalytic method .