سودگروی اخلاقی در آیینه قرآن و عقل

سودگروی که با نام‌های دیگری همچون فایده‌گرایی، مکتب اصالت فایده و همه‌گروی نیز شناخته می‌شود، یکی از رایج‌ترین نظریات هنجاری در فلسفه اخلاق است که با محور قرار دادن اصل سود، افعال را بر اساس نتایجی که برای بیشترین افراد به‌دنبال دارد، ارزش‌گذاری می‌کند. این نظریه از زمان ارائه نظام‌مندش توسط «جرمی بنتام» تاکنون، تقریرات، تعدیل‌ها، نقدها، مخالفان و موافقان فراوانی را به خود اختصاص داده است که بیشتر آنها در سنت فلسفی غرب و با نگاهی کلان و اجتماعی شکل گرفته است. ما در این تحقیق بر آن شدیم که این نظریه اخلاقی را در بعد رفتار فردی از منظر قرآن و عقل بررسی کنیم. در این راستا پس از تقریر و تبیینی جامع، مهم‌ترین اشکالات سودگروی مطرح شده و در آیینه آموزه‌های قرآنی سنجیده می‌شود. نتیجه آنکه اشکالات این نظریه با توجه به آیات قرآن، مانع از آن است که آن را نظریه معیار قرآنی در اخلاق فردی یا اخلاق خرد محسوب کنیم.

Moral Utilitarianism in the Light of the Qur’an and the Intellect

Known also as the principle of usefulness and the school of utility, utilitarianism is one of the most current normative theories of philosophy of ethics that evaluates the right conduct as per the usefulness of its consequences for the greatest number of people. Since its systematic presentation by its founder Jeremy Bentham, this theory has advanced different accounts, alterations, and criticisms by many proponents and opponents, most of which came from the Western tradition of philosophy and through a social and holistic view. In their efforts here, the authors have come to examine this theory in its individual behavior in the light of the Qur’an and the intellect. In the course of its comprehensive account and explanation, the key criticisms of utilitarianism are assessed in the light of the Qur’anic doctrines. As a result, the objections of this theory as per the Qur’an do not allow us to consider it as a Qur’anic standard in individual ethics or at particular cases.