مقایسه فاعل هستی‌بخش و فاعل طبیعی در اندیشه صدرالمتالهین

میان فاعل وجودی (حقیقی) و فاعل طبیعی (اعدادی) تفاوت‌های اساسی وجود دارد. آنچه در این نوشتار به آن اشاره شده، مهم‌ترین تفاوت‌هایی است که، از منظر صدرالمتالهین میان فاعل وجودی با فاعل طبیعی وجود دارد. ره‌آورد این پژوهش که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و تحلیل و تبیین‌داده‌ها صورت گرفته دست‌یابی به ویژگی هایی است که در فاعل حقیقی وجود دارد، اما هیچ یک از آنها را در فاعل اعدادی نمی توان یافت. این ویژگی ها عبارت اند از: هستی‌بخشی (خالقیت)، منحصر نبودن جعل به جعل تالیفی، عینیت اثر و تاثیر، عین یکدیگر بودن فاعل و فاعلیت، بی‌نیازی از حرکت، ابزار و قابل در فاعلیت، یک طرفه بودن تاثیر، قوی‌تر بودن از معلول، محال بودن انفکاک فعل از فاعل و محال بودن جدایی فاعل از فعل.

Mulla Sadra on a Comparison between the Creative Cause and Natural Causes

There are many differences between the creative cause (the real and true cause that bring things into being) and natural causes (preparing causes). In his essay, the author has referred to the most significant differences in Mulla Sadra’s viewpoint. The outcome achieved through library references and the analysis of the data is to attain those features in the true creative cause none of them can be found in preparing causes. Those features are: bringing into being (creation), that making is not exclusive to composite making, that an influence and influencing are one identical thing, that an agent and its being agent are one identical thing, that such agent is free from motion instrument and receptive element, that the influence is from its side, that it is stronger than the effect, that it is impossible to separate the act from the agent and vice versa.