بررسی انتقادهای وارد بر اشکال های دکتر مهدی حائری بر برهان وجودی محقق اصفهانی در اثبات خداوند

محقق اصفهانی، فیلسوف نو صدرایی معاصر است که برهانی وجودی برای اثبات خداوند اقامه کرده است. این برهان در تفکر اسلامی، کم‌نظیر بوده و مورد توجه متفکران معاصر واقع شده است. در مجموع، پنج تقریر در سه محور کلی برای این برهان بیان گردیده است: محور اول، مفهوم واجب‌الوجود ازاین‌جهت که مفهومی ذهنی است؛ محور دوم، مفهوم واجب‌الوجود ازاین‌جهت که از امری ورای خود حکایت می‌کند و در نهایت، حقیقتِ واجب‌الوجود یا موجود بذاته در خارج. هر کدام از این تقریرها با اشکال‌هایی مواجه شده است. دکتر مهدی حائری یزدی چهار اشکال به این تقریر از برهان وارد ساخته است. اشکال نقضی، مصادرۀ مطلوب، خلط بین گزاره های بتیه و غیر بتیه از جمله این اشکال ها هستند. این اشکال ها با انتقادهایی از سوی مدافعان برهان وجودی مواجه گردیده اند. بیشتر این انتقادها صحیح نبوده و ناشی از عدم توجه منتقدین به معقول ثانی بودنِ مفاهیمی نظیر «واجب الوجود»، «خدا» و «شریک البارئ» است. بنابراین، عمده اشکال های دکتر حائری بر برهان محقق اصفهانی صحیح بوده و این برهان در اثبات وجود خداوند ناکارآمد است.

Mahdi Ha’iri’s Criticisms Leveled at Muhaqeq Isfahani’s Ontological Argument for the Existence of Allah (A Critical Study)

As a contemporary neoSadraian philosopher, Muhaqeq Isfahani has proposed his own account of the ontological argument for the existence of Allah. This account of the argument is unprecedented and has caught the attention of many contemporary thinkers. There have been proposed five accounts of this argument upon three pivots. First is the concept of necessary being as a mental concept. Second is the concept of necessary being so far as it denotes something beyond the concept. And third is the very reality of necessary being existing by itself in the outside world. Each of the above accounts is open to some criticisms. Prof. Mahdi Ha’iri Yazdi has leveled four criticisms at that account of the argument such as counterargument, begging the question, the confusion of categorical proposition with noncategorical one. The proponents of ontological argument have raised objections to Ha’iri’s criticisms. Most of those objections are not valid for they stem from the insufficient consideration of the fact that concepts such as “necessary being”, “God”, “partner of Creator” and the like are philosophical secondary intelligible. Accordingly, most of Prof. Ha’iri’s criticisms against Muhaqeq Ishafani are valid and thus the ontological argument fails to prove the existence of Allah.