بررسی جایگاه مشهورات در حکمت عملی با محوریت سخنان ابن سینا

باور حکمای مسلمان مانند فارابی و ابن‌سینا آن است که مشهورات به‌کار رفته در حکمت عملی، ریشه در واقعیت دارند و به همین دلیل در شمار مبادی حکمت عملی هستند. البته معنای این سخن آن نیست که همه این مشهورات بدیهی می‌باشند؛ زیرا مشهورات به صرف مشهور بودن، بداهت عقلی ندارند. ابن‌سینا در این باره می‌گوید مشهورات به‌کار رفته در حکمت عملی، اگرچه در فضای شهرت به اثبات نیاز ندارند، اما در فضای برهان نیازمند اثبات هستند و در شمار قضایای نظری می‌باشند. با لحاظ این دیدگاه، از یک‌سو به دست می‌آید که بهره‌گیری حکمت عملی از مشهورات متفاوت با بهره‌گیری دانش کلام از این گزاره‌هاست؛ زیرا در حکمت عملی مشهوراتی به کار می‌روند که صادق باشند و اگر صدق آنها بدیهی نباشد، به کمک برهان اثبات می‌شوند. درحالی‌که دغدغه دانش کلام، به کارگیری مشهورات صادق نیست؛ چرا که متکلم به دنبال دفاع از دین با روش جدل و اقناع است. از سوی دیگر، به ‌دست می‌آید که دیدگاه محقق اصفهانی و آیت‌الله عابدی شاهرودی درباره اینکه فضای حکمت عملی از دید بوعلی مشهورات است و نه یقینیات، با اندیشه ابن‌سینا سازگاری ندارد.

Study of the Status of GenerallyAccepted Premises in Practical Philosophy in the Light of Ibn Sina’s Words

Muslim philosophers such as Ibn Sina (Avicenna) and  Farabi hold that the generallyaccepted premises of practical philosophy have their roots in reality and they are thus counted as the principles of that branch of philosophy. This, however, does not mean that all generallyaccepted premises are evident, because their mere acceptance does not imply that they should rationally be accepted. The generallyaccepted premises in the practical philosophy, Ibn Sina  argues, are not in need of demonstration for their celebration; nonetheless, they are to be vindicated when used as proofs been reckoned as theoretical propositions. Accordingly, making use of generallyaccepted premises in practical philosophy is different from that in theology.     In practical philosophy, we may use generallyaccepted premises which are true, and their truth if not evident might be vindicated by proofs. This is while our concern in theology is not to make use of true generallyaccepted premises, since a theologian seeks to defend religion through polemics and convincing methods, as well. It comes out that Muhaqeq Isfahani and Ayatullah Abedi Shahrudi’s ideas that Ibn Sina ’s practical philosophy depends on generallyaccepted premises, rather than the certain ones, are not compatible with Avicenna’s thought.