اثرات هورمتیکی غلظت ‌های کاهش یافته گلایفوزیت بر خصوصیات جوانه‌ زنی و گیاهچه‌ای پنبه

سابقه و هدف: هورمسیس یک پاسخ مطلوب به قرار گرفتن در معرض سطوح پایین مواد شیمیایی در شرایط نامطلوب است. برخی از علف کش ها در غلظت های بسیار کم منجر به تحریک رشد می شوند. بنابراین استفاده از این علف کش ها به عنوان یک عامل جهت القای هورمسیس بسیار مفید است. تحقیقات اندکی در مورد پاسخ های تحریکی علف کش ها بر شاخص های جوانه زنی در دسترس است. به همین منظور این مطالعه جهت ارزیابی اثر غلظت های کاهشی گلایفوزیت بر خصوصیات جوانه زنی و گیاهچه ای پنبه صورت گرفت.مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر غلظت های کاهشی گلایفوزیت بر خصوصیات جوانه زنی و گیاهچه ای پنبه، دو آزمایش در سال 1403 انجام شد. آزمایش ها شامل بررسی اثرات هورمتیکی محلول گلایفوزیت در شرایط افزودن به محیط رشد و پرایمینگ بذر با غلظت های مختلف گلایفوزیت بود. هر دو آزمایش به صورت جداگانه در قالب طرح کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارها شامل 6 غلظت علف کش گلایفوزیت با غلظت های 10، 20، 40، 80، 160 و 320 پی‌پی‌ام به همراه شاهد بود. صفات مورد اندازه گیری شامل طول گیاهچه، وزن تر و خشک گیاهچه، درصد جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، سطح سمیت گیاهچه، شاخص تحمل و سرعت جوانه زنی بود.یافته ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد تیمار 10 پی پی ام گلایفوزیت اثرات هورمتیکی بر برخی صفات اندازه گیری شده داشت به نحوی که در آزمایش محیط رشد منجر به افزایش 83 درصدی طول گیاهچه نسبت به شاهد شد در حالی که همین تیمار در آزمایش پرایمینگ بذر منجر به افزایش 164 درصدی نسبت به شاهد شد. اثر همین تیمار بر وزن تر گیاهچه در آزمایش محیط رشد منجر به افزایش 60 درصدی و بر وزن خشک گیاهچه منجر به افزایش 120 درصدی نسبت به شاهد شد در حالی که در آزمایش پرایمینگ بذر منجر به افزایش 250 درصدی وزن تر و 315 درصدی وزن خشک نسبت به شاهد گردید. در آزمایش محیط رشد، تیمار 10 پی پی ام منجر به افزایش 77 درصدی بنیه بذر نسبت به تیمار شاهد شد در حالی که در آزمایش پرایمینگ بذر این افزایش حدود 89 درصد بدست آمد. همچنین بیشترین اثر بازدارندگی در صفات طول گیاهچه، وزن تر، وزن خشک و بنیه بذر در هر دو آزمایش مربوط به تیمارهای 40 و 320 پی پی ام بود.نتیجه گیری: باتوجه به نتایج در هر دو آزمایش در اکثر صفات مورد مطالعه تیمار 10 پی پی ام گلایفوزیت بیشترین تاثیر مثبت بر صفات مذکور را داشت لذا اثرات هورمتیکی غلظت های غیر سمی گلایفوزیت می تواند مزیت هایی را در استقرار گیاهچه و رقابت با علف های هرز ایجاد کند.

hormetic effects of low glyphosate concentrations on germination and seedling characteristics in cotton

background and objectives: hormesis refers to the beneficial response to exposure to low levels of chemicals under otherwise adverse conditions. certain herbicides can stimulate growth at reduced concentrations, making them promising agents for inducing hormesis. however, research on herbicide-induced stimulatory effects on germination indices is limited. this study aims to evaluate the impact of different glyphosate concentrations on the germination and seedling characteristics of cotton. materials and methods: to assess the effect of glyphosate on cotton germination and seedling development, two experiments were conducted in 2024. these experiments explored the hormetic effects of glyphosate by incorporating it into the growth medium and by seed priming with various glyphosate concentrations. both experiments were designed as randomised complete block designs with three replications. glyphosate was applied at six concentrations: 10, 20, 40, 80, 160, and 320 ppm, alongside a control. the traits measured included seedling length, fresh and dry weight, germination percentage, seed germination index, phytotoxicity percentage, tolerance index, and germination speed. results: the results indicated that the 10 ppm glyphosate treatment elicited hormetic effects on several traits. in the growth medium experiment, this treatment increased seedling length by 83% compared to the control. similarly, in the seed priming experiment, seedling length was enhanced by 164% with the same concentration. the 10 ppm treatment also resulted in a 60% increase in fresh weight and a 120% increase in dry weight in the growth medium experiment, while in the seed priming experiment, fresh weight increased by 250% and dry weight by 315% compared to the control. additionally, the 10 ppm treatment improved seed germination by 77% in the growth medium test and by approximately 89% in the seed priming test. conversely, the 40 and 320 ppm treatments were associated with the most pronounced inhibitory effects on seedling length, fresh weight, dry weight, and germination in both experiments. conclusion: the 10 ppm glyphosate treatment demonstrated the most favourable impact on the studied traits. these findings suggest that non-toxic concentrations of glyphosate can enhance seedling establishment and improve competitive ability against weeds through hormesis.