ارزیابی عوامل مدیریتی موثر برخلاء عملکرد پنبه در شرایط آب و هوای معتدل نیمه خشک با روش تحلیل مقایسه کارکرد(cpa). (مطالعه موردی: غرب استان گلستان)

سابقه و هدف: برآورد میزان خلاء عملکرد و تعیین عوامل به وجود آورنده آن مستلزم به‌کارگیری روش‌های مناسب می‌باشد. روش تحلیل مقایسه کارکرد (cpa) به عنوان یکی از روش‌های کمی‌کردن خلا عملکرد، گزینه مناسبی است که با استفاده از رگرسیون چندگانه به روش گام به گام می‌تواند محدودیت‌های اصلی عملکرد را شناسایی و در جهت حذف یا کاهش این عوامل کاهنده عملکرد اقدام نماید.مواد و روش‌ها: در این تحقیق از روش تحلیل مقایسه کارکرد (cpa) به منظور بررسی عوامل مدیریتی محدودکننده عملکرد پنبه و برآورد خلاء عملکرد آن در غرب استان گلستان (شهرستان‌های کردکوی و بندرگز) استفاده شد. تمامی داده‌های مربوط به مدیریت زراعی از مرحله کاشت تا برداشت محصول (متغیر‌های کمی و کیفی) به صورت مراجعه حضوری و گفتگوی مستقیم جمع‌آوری شد. از اطلاعات جمع‌آوری شده از پایش مزارع پنبه در نهایت 9 متغیر انتخاب شدند که رابطه تمامی این متغیرها و عملکرد واقعی به دست آمده از مزارع با استفاده از رگرسیون گام به گام در نرم افزار  sasمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت با استفاده از معادله تولید به دست آمده و مقادیر مولفه های مدل، سهم هر یک از عوامل محدودکننده در ایجاد خلا عملکرد مشخص شد.یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که از 82 متغیر مدیریت زراعی مزارع پنبه در منطقه، مدل نهایی عملکرد شامل 9 متغیر مستقل بود. این متغیرها عبارت بودند از تاریخ کاشت، مصرف نیتروژن خالص، مصرف فسفر خالص، نیتروژن، زمان گلدهی، محلول پاشی با عناصر ضروری گیاه، حجم آب آبیاری، خسارت آفت، آبیاری زمان جوانه زدن و آبیاری زمان جوانه زدن. این عوامل به عنوان عوامل اصلی محدودکننده عملکرد پنبه در غرب گلستان شناسایی شدند. شکاف عملکرد 3119.5 کیلوگرم در هکتار محاسبه شد که تفاوت بین میانگین عملکرد واقعی (1988.48 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بهینه (5108 کیلوگرم در هکتار) برآورد شده توسط مدل است. عواملی مانند مصرف نیتروژن، محلول پاشی عناصر ضروری، حجم آبیاری و زمان آبیاری در زمان جوانه زدن (به‌ترتیب 283/8، 267/2، 177/3 و 175/3 کیلوگرم در هکتار) بیشترین سهم و بترتیب معادل (30، 19، 15 و 10 درصد). در ایجاد خلاء عملکرد داشتند.نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج، به‌نظر می‌رسد با اجرای شیوه‌های موثر مدیریت مزرعه و کنترل عوامل کلیدی محدودکننده عملکرد پنبه، می‌توان خلاء (61 درصد) مشاهده‌شده در مناطق مورد مطالعه را کاهش داد و عملکرد پنبه را به‌طور چشمگیری افزایش داد.

evaluation of management factors affecting cotton yield gap in the semi-arid moderate climate conditions using comparative performance analysis (cpa). (a case study: west of golestan province)

background and objectives: estimating the yield gap and determining the factors causing it require the use of appropriate methods. the comparative performance analysis (cpa) method is a suitable option for quantifying the yield gap, as it can identify the main limitations affecting performance. by using multiple regression in a step-by-step approach, cpa can help in taking actions to eliminate or reduce these yield-reducing factors. materials and methods: in this research, the cpa method was employed to investigate the management factors limiting the yield of cotton and to estimate the yield gap in the western part of golestan province (kordkoi and bandargaz counties). data related to agricultural management, from planting to harvest (including quantitative and qualitative variables), were collected through face-to-face consultations and direct conversations. nine variables were selected from the information collected during the monitoring of cotton fields. the relationship between these variables and the actual yield obtained from the fields was analyzed using step-by-step regression in sas software. finally, using the production equation and the values of the model components, the contribution of each limiting factor to the yield gap was determined. results: the results showed that out of 82 farm management variables, the final yield model included 9 independent variables: planting date, pure nitrogen consumption, pure phosphorus consumption, nitrogen at flowering time, foliar spraying with essential plant elements, irrigation water volume, pest damage, and irrigation timing at budding. these factors were identified as the main limitations to cotton yield in west golestan. the yield gap was calculated as 3119.5 kg/ha, which is the difference between the actual average yield (1988.48 kg/ha) and the optimal yield (5108 kg/ha) estimated by the model. factors such as nitrogen application, foliar spraying of essential elements, irrigation volume, and timing of irrigation at budding (283.8, 267.2, 177.3, and 175.3 kg/ha, respectively) had the most significant impact on the yield gap, contributing 30%, 19%, 15%, and 10%, respectively. conclusion: the results indicate that by implementing effective farm management practices and controlling the key factors limiting cotton yield, it is possible to reduce the observed yield gap by 61% in the studied areas and significantly enhance cotton yield.