بررسی تاثیر سیاست پرداخت مستقیم دولت به پنبه‌کاران بر الگوی ‌کشت شهرستان گنبد کاووس

سابقه و هدف: پنبه به عنوان یک محصول استراتژیک نقش مهمی در ایجاد اشتغال، ارزآوری و افزایش درآمد در بخش کشاورزی و صنایع وابسته دارد که همواره مورد توجه دولت بوده است. این محصول نقش مهمی در ارزآوری و اشتغال‌زایی بخش‌های کشاورزی، صنعت و بازرگانی ایفا می‌نماید و توان اشتغال‌زایی آن در بخش کشاورزی 2.5 برابر سویا، 4 برابر ذرت، 4 برابر کلزا و 6 برابر گندم است. در سال‌های اخیر در شهرستان گنبدکاووس استان گلستان سطح زیرکشت پنبه به عنوان یکی از مناطق تولیدکننده عمده پنبه، کاهش چشم‌گیری داشته است. یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش سطح زیرکشت پنبه در استان گلستان، مسایل اقتصادی است. در این راستا دولت از طریق سیاست‌های حمایتی و تشویقی مختلفی نظیر اعطای یارانه بذر، پرداخت مستقیم به تولیدکنندگان و خرید تضمینی پنبه جهت افزایش سطح زیرکشت اقدام نموده است. بر این اساس در این مطالعه به بررسی تاثیر سیاست پرداخت مستقیم به تولیدکنندگان پنبه شهرستان گنبدکاووس پرداخته شد.مواد و روش‌ها: در این مطالعه با استفاده از روش برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (pmp) به بررسی تاثیر سیاست پرداخت مستقیم به تولیدکنندگان پنبه بر الگوی‌کشت شهرستان گنبدکاووس پرداخته شد. اطلاعات لازم از طریق تکمیل تعداد 93 پرسشنامه با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای از بهره‌برداران زیربخش زراعت شهرستان گنبدکاووس جمع‌آوری گردید. پس از مدلسازی الگوی‌کشت موجود، تاثیر سیاست پرداخت مستقیم به تولیدکنندگان پنبه در پنج سناریو شامل 2500، 5000، 7500، 10000 و 12500 هزارریال به‌ازای هر هکتار مورد بررسی قرار گرفت.یافته‌ها: نتایج نشان داد که با اعمال سناریوهای مختلف سیاست پرداخت مستقیم به تولید کنندگان پنبه، سطح زیرکشت پنبه از 2551 هکتار در شرایط موجود در شهرستان گنبد کاووس بین 10.58 تا 52.91 درصد به‌ترتیب در سناریوهای اول تا پنجم افزایش یافت. سود کل نیز بین 0.21 الی 1.89 درصد در سناریوهای مذکور افزایش یافت.نتیجه‌گیری: سیاست پرداخت مستقیم دولت به تولیدکنندگان پنبه باعث افزایش سطح زیرکشت پنبه در شهرستان گنبدکاووس گردیده و کل سطح زیرکشت محصولات زراعی و سود کل نیز نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش جزئی هم داشته است. بنابراین اجرای این سیاست باعث شده که محصول پنبه جایگزین محصولات دیگر منطقه که سودآوری پایین‌تری دارند، گردد و سود کل نیز کاهش نیابد. بنابراین پیشنهاد می‌گردد دولت از طریق اعمال سیاست‌های حمایتی در جهت افزایش سطح زیرکشت محصول پنبه در شهرستان‌های استان گلستان اقدام نموده تا اهدافی همچون افزایش اشتغال و تامین نیاز مواد اولیه صنایع مرتبط و در حال رکود استان محقق گردد.

investigating the impact of direct payment policy to cottonproducer on cropping pattern of gonbad kavous county

background and objectives: as a strategic product, cotton has played an important role in creating employment, earning foreign exchange and increasing income in the agricultural sector and related industries, which has always been the focus of government attention. this product plays an important role in agricultural, industrial and commercial job creation, and its importance in agricultural job creation is 2.5 times higher than that of soybeans, 4 times higher than that of corn, 4 times higher than that of rapeseed, and 6 times higher than that of wheat. in recent years, the area under cotton cultivation in the gonbadkavus district, one of the most important cotton growing areas, has decreased considerably. one of the main reasons for the decline in cotton acreage in golestan province is economic. in this context, various support and promotion measures have been taken, e.g. seed subsidies, direct payments to producers and guaranteed purchases by the government. on this basis, this study examined the impact of the direct payment policy for cotton producers in the gonbadkavus district.materials and methods: in this study, the impact of direct payment policy for cotton producers on cropping pattern in gonbadkavus district was investigated using positive mathematical planning (pmp) method. the necessary information was collected by completing 93 questionnaires among the farmers of gonbadkavus district using a random sampling method. after modeling the existing cropping patterns in gonbadkavus district, the effects of direct payment policies for cotton producers were studied in five scenarios including 2500, 5000, 7500, 10000 and 12500 thousand iranian rials per hectare.result: the results showed that with the different direct payment policy scenarios, the cotton area of 2551 hectares under the current conditions in gonbad cavus district increased between 10.58 and 52.91% in the first and fifth scenarios. the total profit also increased between 0.21 and 89 in the different scenarios.conclusion: the government's direct payment policy to cotton growers has increased cotton cultivation in gonbadkavus district, and the total area under cultivation and total profit have not only decreased but also slightly increased. thus, the implementation of this policy has resulted in the replacement of cotton product with other low profit products and the total profit has not decreased. therefore, it is suggested that the government take supportive measures to increase cotton cultivation in golestan province in order to achieve goals such as increasing employment and meeting the demand for raw materials in the province.