ارزیابی خلوص ژنتیکی بذر پنبه رقم ورامین با استفاده از خصوصیات ریخت شناختی

درپی مشاهده اختلاط ژنتیکی توده های بذر پنبه طبقات سوپرالیت و الیت رقم ورامین تولید شده در استان خراسان رضوی ناشی از دو نوع خارج از تیپ به صورت بذرهای تقربیاً بدون کرک و با کرک سبز رنگ درحد بالای استاندارد ملی بذر درسال1393 و به منظور ارزیابی خلوص ژنتیکی بذر،آزمایشی مزرعه ای در سال های1394 و 1395 در مزرعه تحقیقاتی ستاد موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال در کرج به اجرا در آمد. بدین منظور در سال اول بذرهای خارج از تیپ تقربیاً فاقد کرک و با کرک سبز رنگ و تیپ کرک دار و با کرک سفید و توده بذر تولید شده که واجد بذرهای تیپ و خارج از تیپ رقم ورامین از طبقات سوپرالیت و الیت بود به صورت دو آزمایش مزرعه ای جداگانه برپایه طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار کشت شدند. سپس، ارزیابی خصوصیات ریخت‌شناختی(مورفولوژیک) بوته مطابق دستورالعمل ملی آزمون های تمایز، یکنواختی و پایداری(dus) پنبه تتراپلوئید انجام گرفت. هرگونه تغییرات این خصوصیات نسبت به تیپ ثبت شده خصوصیات ریخت‌شناختی مذکور تعیین گردید و در مرحله شکفتگی کامل غوزه ها تعداد بوته های خارج از تیپ تقربیاً فاقد کرک و با کرک سبز رنگ هر کرت شمارش و تعیین شدند. همچنین وش کرت ها برداشت شده و عملکرد وش و سپس خصوصیات تکنولوژیکی الیاف شامل: نسبت یکنواختی الیاف (ur)، طول الیاف بلندتر از50 درصد الیاف (uhml)، ظرافت الیاف(شاخص میکرونرmi)،  استحکام و انعطاف‌پذیری الیاف تعیین شدند. در سال دوم، آزمایش به همین صورت برای بذرهای نتاج که به ترتیب از طبقات الیت و گواهی شده بودند تکرار شد. نتایج نشان داد، بروز بوته و بذرهای خارج از تیپ مشاهده شده تحت تاثیر محیط قرار نداشت. همچنین درطی دو سال اجرای آزمایش جمعیت بوته ها و بذرهای خارج از تیپ افزایش یافت. با افزایش اختلاط در طی سال های آزمایش کمیت و کیفیت محصول تولیدی کاهش یافت. به طوری که عملکرد وش و کیل به عنوان مهم ترین شاخص های کمی تولید محصول و خصوصیات کیفی الیاف بررسی شده با افزایش شدت اختلاط کاهش قابل ملاحظه ای یافتند.