ارزیابی روابط عملکرد وش و عملکرد پنبه دانه با برخی از صفات اگرومورفولوژی رقم ورامین از طریق تجزیه مسیر

هدف اصلی این تحقیق ارزیابی اختصاصی روابط بین صفات مرتبط با عملکرد وش، عملکرد دانه و برخی از صفات مهم اگرومورفولوژی در رقم تجاری ورامین، جهت استفاده از این اطلاعات در برنامه‌های به‌نژادی درآینده بود. جهت نیل به این هدف، بذور مربوطه در شرایط مطلوب محیطی، در 10 خط دو متری در هر بلوک، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال زراعی 90-1389 کشت گردیدند. صفات ارتفاع بوته، تعداد غوزه در بوته، وزن غوزه در بوته، طول برگ، عرض برگ، تعداد شاخه فرعی در بوته، طول الیاف، محتوای کلروفیل، وزن الیاف، کیل، عملکرد وش و عملکرد پنبه دانه اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که به‌ترتیب صفات وزن غوزه (0/97= r)، عملکرد پنبه دانه (0/93= r)، وزن الیاف (0/90= r)، عرض برگ (0/77= r)، طول الیاف (0/07= r) و طول برگ (0/66= r) با عملکرد وش همبستگی مثبت و معنی دار (0/01 ≥p) داشتند. نتایج رگرسیون گام به گام برای متغیر وابسته عملکرد وش نشان داد که به‌ترتیب وزن غوزه، وزن الیاف، کیل و تعداد غوزه، به‌عنوان موثرترین صفات، وارد مدل رگرسیونی شدند. نتایج تجزیه علیت نیز بیانگر این بود که صفت وزن غوزه بیشترین اثر مستقیم (0/366) و صفات وزن غوزه (0/69) و کیل (0/68) بیشترین اثر غیرمستقیم (از طریق افزایش وزن فیبر) را بر روی عملکرد وش داشتند. بنابراین وزن غوزه بیشترین اثر را در افزایش عملکرد وش، به‌طور مستقیم و غیرمستقیم، خواهد داشت و می‌توان از این صفت جهت افزایش عملکرد وش در برنامه‌های به‌نژادی بهره برد. عملکرد وش و کیل هم مهم‌ترین صفات موثر بر افزایش وزن الیاف بودند، به‌طوری‌که این دو صفت به‌ترتیب بیشترین اثر مستقیم و غیرمستقیم را بر وزن الیاف داشتند. در نهایت دو صفت وزن غوزه و عملکرد وش، به‌عنوان مهم‌ترین صفات موثر بر بهبود عملکرد پنبه دانه در رقم ورامین شناخته شدند.