تحلیل محتوای میزان توجه به مولفه‌های تربیت شهروند بوم‌شناختی در کتب مطالعات اجتماعی دوره متوسطه اول

شهروند بوم‌شناختی به‌عنوان یک نوع شهروندی نوظهور، به معنای مسئولیت‌های خاص انسان برای محافظت از بوم و محیط‌ زیست است به طریقی که فرد به فراتر از منافع محدود خود بیندیشد. هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای میزان توجه به مولفه‌های تربیت شهروند بوم‌شناختی در کتب مطالعات اجتماعی دوره متوسطه اول است. برای رسیدن به این هدف روش تحلیل محتوا به‌کاربرده شده است. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از روش‌های آمار توصیفی مانند فراوانی و درصدگیری و برای ارائه داده‌ها از جداول فراوانی بهره گرفته شده است. یافته‌های پژوهش نشان دادند که در کتب تعلیمات اجتماعی دوره متوسطه اول جمعاً 63 مورد به تربیت شهروند بوم‌شناختی توجه شده است که از این تعداد 21 مورد (33.33%) به معرفت و دانش بوم‌شناختی، 19 مورد به (15.30%) به باور و نگرش بوم‌شناختی و 23 مورد (36.50%) به رفتار بوم‌شناختی پرداخته شده است. کمترین فراوانی به تسهیم دانش بوم‌شناختی در پایه‌های هفتم و هشتم دوره اول متوسطه (0.00) بود و بیشترین درصد فراوانی به رفتارهای محیط‌زیستی شخصی در پایه هفتم متوسطه اول (44.44%) و احساس مسئولیت در برابر طبیعت و عناصر آن در پایه نهم متوسطه اول (44.44%) بود. با تامّل در باب این یافته‌ها می‌توان گفت که مولفه‌های بسیاری در همه ابعاد تربیت شهروند بوم‌شناختی مورد کم‌توجهی قرارگرفته شده است. پیشنهاد می‌شود با توجه به بحران‌های موجود در حیطه بوم زیست انسان و نقش برنامه‌های درسی در رفع این بحران‌ها، توجه به تربیت بوم‌شناختی بیش‌ازپیش موردتوجه مسئولین و سیاست‌گذاران آموزشی واقع شود.

analyzing the attention to the components of ecological citizenship education in the social studies textbooks of first secondary school

ecological citizenship as an emerging type of citizenship means specific human responsibilities to protect the environment in a way beyond limited personal interests and thoughts. this study aims to analyze the content of the level of attention to the components of ecological citizen education in social studies textbooks in junior high school. to achieve this goal, the content analysis method has been used. descriptive statistical methods such as frequency and percentage were employed to analyze the data. frequency charts were used to present the data. findings showed that in the social education textbooks of junior high school, a total of 63 cases have been paid to the education of ecological citizens, of which, 21 cases (33.33%) were related to ecological knowledge, 19 cases (30.15%) were related to ecological beliefs and attitudes, and 23 cases (36.50%) were related to ecological behavior. the lowest frequency of prepending to ecological knowledge was in the 7th and 8th grades of junior high school (0.00). the highest frequency related to personal environmental behaviors was in the 7th grade of junior high school (44.44%), and for the sense of responsibility towards nature and its elements, the highest frequency was in the 9th grade of junior high school (44.44%). based on these findings, many components in all aspects of ecological citizen education have been neglected. given the existing crises in the field of human ecology and the effective role of curricula in resolving these crises, it is suggested that ecological education be given more attention by educational officials and policymakers.