برازش رابطه ساختاری رفتار آگاهانه محیط‌زیستی دانش آموزان مقطع متوسطه بر اساس جنسیت: نقش واسطه‌ای تجربه، ارزش‌ها و هویت محیط‌زیستی

این مطالعه با هدف بررسی برازندگی نقش واسطه ای تجربه محیطی، ارزش های محیطی و هویت محیطی در رابطه بین جنسیت و رفتار آگاهانه محیط‌زیستی دانش‌آموزان متوسطه ‌دوم شهر یزد انجام گرفت. به این منظور از طرح کمی با رویکرد همبستگی استفاده شد و داده‌ها از یک نمونه 348 نفری از دانش‌آموزان به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای با استفاده از پرسشنامه‌های تجربه محیطی آلن (2013)، ارزش محیطی ترونو و همکاران (2011)، هویت محیطی کلایتون (2003) و رفتار آگاهانه محیط‌زیستی کایسر و ویلسون (2004) جمع‌آوری شد. روایی و پایایی پرسشنامه ها با تحلیل عاملی اکتشافی و روش مولفه‌های اصلی و آلفای کرونباخ با نرم‌افزار spss24 تحلیل شد و ویژگی نسبتاً مطلوبی را در نمونه ایرانی نشان دادند. در تحلیل مدل نیز از مدل یابی معادلات ساختاری با روش بیشینه درست نمایی و با نرم‌افزار amos24 استفاده شد. نتایج نشان داد اثر مستقیم هویت محیطی بر رفتار آگاهانه محیطی مثبت، اثر جنسیت و جهت گیری ارزشی خود تعالی بر هویت محیطی مثبت، اثر تجربه محیطی بر هویت محیطی منفی، اثر جنسیت بر جهت ‌گیری ارزشی خودتعالی منفی و اثر تجربه محیطی بر جهت‌ گیری ارزشی خودتعالی و خودسازی مثبت و معنی‌ دار است. همچنین نتایج نشان داد هویت محیطی نقش واسطه‌ای مثبت و اثر غیرمستقیم زنجیره ای هویت محیطی و جهت‌ گیری ارزشی خودتعالی در رابطه بین جنسیت و رفتار آگاهانه محیطی منفی و معنی‌دار بود. نتایج نشان داد هویت محیطی نقش مهمی در شکل گیری رفتار آگاهانه محیطی دارد و اثر جنسیت بر رفتار آگاهانه محیط‌زیستی از طریق هویت محیطی تسهیل می شود.

Fitting the Structural Relationship of Environmentally Conscious Behavior of High School Students by Gender: The Mediating Role of Environmental Experience, Values, and Identity

This study aimed to investigate the fitness of the mediating role of environmental experience, environmental values, and environmental identity in the relationship between gender and environmentally conscious behavior of second high school students in Yazd. For this purpose, a quantitative research design with a correlation approach was used. data collected from a sample of 348 students through multistage cluster sampling using Allen’s (2013) environmental experience scale as well as environmental values scale by Tronu et al (2011), Clayton’s (2003) environmental identity scale, and environmentally conscious behavior scale by Kaiser & Wilson (2004). The validity and reliability of the scales were analyzed by exploratory factor analysis and principal components method and Cronbach’s alpha with SPSS24 software and showed relatively good characteristics in the Iranian sample. In the model analysis, structural equation modeling with maximum likelihood method and with Amos24 software was used. The results showed that the direct effect of environmental identity on environmentally conscious behavior was positive, the effect of gender and selftranscendence value orientation on environmental identity was positive, the effect of environmental experience on environmental identity was negative, the effect of gender on selftranscendence value orientation was negative and the effect of environmental experience on selftranscendence and selfenhancement value orientation was positive and significant. The results also showed that environmental identity was a positive and serial indirect effect of environmental identity and selftranscendence value orientation in the relationship between gender and environmentally conscious behavior was negative and significant. The results showed that environmental identity has an important role in the formation of environmentally conscious behavior and the effect of gender on environmentally conscious behavior is facilitated through environmental identity.