عوامل تعیین‌کننده رفتارهای حفاظت از محیط‌زیست در مناطق روستایی شهرستان تبریز

امروزه، مسائل محیط‌زیستی تهدیدی جدی برای پایداری جوامع روستایی ایجاد نموده اند. در این خصوص، بسیاری از صاحب نظران بر این باورند که بخش قابل‌توجهی از این مسائل به‌طور عمده ریشه در رفتارهای غیرمسئولانه انسان در مواجهه با محیط‌زیست دارد. ازاین‌رو، کنکاش و واکاوی رفتارهای محیط‌زیستی افراد یک پیش شرط کلیدی برای رفع مسائل محیط‌زیستی به شمار می رود. با در نظر گرفتن اهمیت موضوع، هدف اصلی این تحقیق توصیفی همبستگی بررسی عوامل تعیین‌کننده رفتارهای از حفاظت محیط‌زیست در مناطق روستایی شهرستان تبریز بود. جامعه آماری این پژوهش، تمامی سرپرستان خانوارهای روستایی در شهرستان تبریز بودند (34308=n) که با توجه به فرمول بارتلت و همکاران (bartlett et al., 2001)، تعداد 380 نفر از آنان با روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه بود که روایی محتوایی آن با نظرات پانلی از کارشناسان تایید شد. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق پیش‌آزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه‌شده برای مقیاس‌های اصلی پرسشنامه در حد مناسب (در دامنه بین 689/ 0 تا 867/ 0) بود. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که روستاییان مورد مطالعه رفتارهای حفاظت از محیط‌زیست را در سطح نسبتاً پایینی بروز می دادند. با توجه به نتایج کسب‌شده، متغیرهای آگاهی از پیامدهای عدم انجام رفتارهای حفاظت از محیط‌زیست، استفاده از منابع اطلاعاتی و ارتباطی در زمینه موضوعات محیط‌زیستی، سابقه کار کشاورزی و نگرش نسبت به انجام رفتارهای حفاظت از محیط‌زیست، اصلی ترین عوامل تعیین کننده انجام رفتارهای حفاظت از محیط‌زیست در مناطق روستایی شهرستان تبریز بودند. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که بین انجام رفتارهای حفاظت از محیط‌زیست از سوی روستاییان برحسب وجود/ عدم وجود تشکل های محیط‌زیستی، تفاوت معنی‌دار وجود داشت، به‌نحوی‌که روستاییان در مناطق دارای تشکل به میزان بیشتری رفتارهای حفاظت از محیط‌زیست را بروز می دادند.

Factors Determining the ProEnvironmental Behaviours in the Rural Regions of Tabriz County

Today, environmental problems have created a serious threat to the sustainability of rural communities. Many scholars maintain that a significant part of these problems is primarily caused by human’s environmentally irresponsible Behaviours. Therefore, investigation and recognition of individuals’ environmental Behaviours are a key prerequisite to resolve the environmental problems. Regarding the importance of the issue, the main objective of this descriptive correlation research was to study factors determining the villagers’ proenvironmental Behaviours in the rural regions of Tabriz County. The statistical population of the research consisted of all villagers’ heads of households in Tabriz County (N= 34308). According to the Bartlett et al. (2001) formula, 380 of them were selected by a multistage sampling method. The data collection tool was a questionnaire which its content validity confirmed by a panel of experts. A pilot study conducted to establish the reliability of the questionnaire. The Cronbach’s alpha coefficients for the main scales of the questionnaire were at appropriate levels (ranged from 0.689 to 0.867). The results indicated that the surveyed villagers showed proenvironmental Behaviours at a relatively low level. According to results, variables of the awareness of the consequences of noncompliance of proenvironmental Behaviours, the use of information and communication resources in the field of environmental issues, agricultural experience and attitudes towards doing proenvironmental Behaviours were the main factors determining the villagers’ proenvironmental Behaviours in the rural regions of Tabriz County. The statistical population of the research consisted of all villagers’ heads of households in Tabriz County. Furthermore, the results showed that there was a significant difference between the villagers’ proenvironmental Behaviours in terms of the existence/absence of environmental organizations so that the villagers behaved more proenvironmentally in the regions with the organization