برنامۀ تعاملات دینداری برای دانشجویان: ساخت و روایی یابی

تاکنون برنامه‌های بسیاری در زمینۀ تربیت دینی و ارتقای دینداری در کشور طراحی و اجرا شده است. اما اثربخش بودن این برنامه‌ها مورد تردید پژوهشی است. به همین دلیل بنیانگذاری نوعی تربیت دینی که بتوان اثربخشی آن را به لحاظ تجربی آزمود، لازم است. به‌منظور پرداختن به این ضرورت ، هدف این پژوهش ساخت و روایییابی برنامه آموزشی تعاملات دینداری برای دانشجویان بوده است. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ نحوۀ گردآوری داده‌ها نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون با گروه کنترل (چند گروهی با یک گروه کنترل) بوده است. گروه آزمایش شامل 117 دانشجو بوده است که به روش در دسترس انتخاب شدند و در قالب ده گروه آزمایشی هر یک تحت آموزش یکی از خرده‌بسته‌های بستۀ مذکور قرار گرفتند. به‌منظور سنجش دینداری و مولفه‌های آن از فرم کوتاه‌مقیاس دینداری خدایاری فرد و همکاران استفاده شد. نتایج نشان داد بستۀ آموزشی مذکور بر باورها و رفتارهای دینی اثر معنادار داشته، اما بر نمرۀ دینداری کلی و عواطف دینی اثر معناداری نداشته است. اثربخشی بستۀ آموزشی بر باورها و رفتارهای دینی را می‌توان با مفاهیم تاثیر ظاهر بر باطن، تولی و برادری، حمایت اجتماعی، سرمشق‌گیری معنوی یا دینی و ترادف معنویت و دینداری در نگاه اسلامی، تبیین کرد. همچنین این مطالعه نشان داده است در کاربرد روش تجربی برای بررسی اثربخشی برنامۀ تربیت دینی محدودیت‌های جدی وجود دارد، به‌گونه‌ای که این محدودیت‌ها به‌عنوان نوعی آسیب‌شناسی می‌تواند نتایج مطالعه را تحت تاثیر قرار دهد.