تحلیل دو مسئله شناخت و مسئولیت در برابر خداوند و «دیگری»: مطالعه تطبیقی بین علامه طباطبایی و لویناس

مساله این تحقیق بررسی سه مسئله شناخت و مسئولیت در برابر خداوند و «دیگری» و پاسخگو بودن آنها، بر اساس رویکرد علامه طباطبایی و لویناس است. روش این مطالعه، تطبیقی و تحلیل مواضع وفاق و خلاف این دو دیدگاه است. از دیدگاه علامه طباطبایی، حق تعالی بی‌کران و آدمی کرانمنمد است و شناخت کنه ذاتِ حق تعالی میسر نیست. مسئولیت در قبال حق تعالی نیز محور سایر مسئولیت‌ها در قبال دیگران است و سرّ این مسئولیت ریشه در فقر و وابستگی ذاتی انسان دارد. این مسئولیت هرچند اختیاری می‌باشد، اما اختیاری است که آدمی مجبور به پذیرش آن است. باتوجه به مالکیت مطلقه خداوند، هیچ کس را یارای مواخذه او نیست. از منظر لویناس نیز کشف هویت «دیگری» با شناخت مفهومی امکان‌پذیر نیست. قوام سوژه وابسته به «دیگری» است و در قبال او مسئولیتی نامتناهی دارد. مسئولیتی که سوژه در پذیرش آن کاملا منفعل و همچون گروگانی است که حق مواخذه «دیگری» را ندارد. علی‌رغم اختلافاتی که میان خصوصیات خدا و «دیگری» وجود دارد، می‌توان بین این دو مسئله تناظری تنگاتنگ برقرار نمود.

analysis of cognition and responsibility before god and the other : a comparative study between allameh tabatabai and levinas’s perspectives

this research aimed to examine the three issues of cognition and responsibility before god and the &other& and their accountability, based on the allameh tabatabai and levinas’s approaches. the method of this study is comparative and analysis of the positions of agreement between these views. per allameh tabatabai, god is infinite and a man is finite; therefore, it is not possible to know the nature of the supreme being. responsibility before god is also at the heart of other responsibilities to the others, and the secret of this responsibility is rooted in the inherent poverty and dependence of man. although this responsibility is optional, it is an option that one should accept. given god’s absolute ownership, no one can rebuke him. from levinas’ point of view, it is not possible to discover the identity of the &other& by knowing the concept. the consistency of the subject depends on the &other& and has an infinite responsibility to him. a responsibility that the subject is completely passive in accepting and like a hostage who has no right to blame the &other&. accordingly, despite the differences between the characteristics of god and the &other,& a close correspondence can be established between the two.