بررسی تطور دیدگاه ملاصدرا درباره نقش ماهیت از حیث معرفت شناسی

یکی از مسائل مهم معرفت‌شناسی مساله وجود ذهنی و نحوه انطباق آن با حقایق عینی است. حکیمان مسلمان بر این باورند که امری باید در این میان نقش واسط را ایفا کند. با تامل در آثار ملاصدرا درمی‌یابیم که او به این امر توجه بایسته داشته است و دیدگاه واحدی درباره این مساله پژوهشی ارائه نداده است. ملاصدرا در گام نخست بسان سایر حکما بدین امر باور داشته است که ماهیت نقش حد واسط میان امور ذهنی و حقایق عینی را ایفا می‌کند و مراد وی از ماهیت، معنای اخص –مایقال فی جواب ما هو» است. نگارندگان بر این باور هستند که صدرالمتالهین در گام دوم از این نظریه عدول کرده است و نظریه خاص خویش را بیان کرده است که بر اساس آن مراد از انطباق ذهن با عین، انطباق عینی وجود برتر ماهیت، بر وجود خاص آن است. در این رویکرد ملاصدرا بین معلوم بالذات از حیث واقع و نفس‌الامر و معلوم بالعرض از حیث ظهورش برای قوای ادراکی نفس تفکیک قائل می‌شود و بر این باور است که در این رویکرد نحوه وجود متفاوت است، یکی وجود قوی (خارجی) و دیگری وجود ضعیف است نه ماهیت. بر اساس پنج دلیل –دیدگاه ملاصدرا درباره ماهیت، ادراک عقلی، حرکت جوهری، اصالت و تشکیک وجود نگارندگان بر این باور هستند که نظریه دوم با نظام فلسفی ملاصدرا سازگارتر است و از آن می‌توان به عنوان نظریه نهایی صدرا یاد کرد.

evolution of mulla sadra’s view of the role of nature in epistemology

one of the important issues of epistemology is the question of subjective existence and how it is adapted to objective truths. muslim scholars believe that one must play the role of intermediary. reflecting on mulla sadra’s works, we find that she paid close attention to this issue and did not offer a unified view of this research question. mulla sadra, in the first place, like most other scholars, believed that nature plays the intermediary role between subjective and objective truths, and that his nature is the specific meaning the motive in our answer. the authors believe that sadr al mutallah has departed from this theory in the second step and has stated her particular theory that the purpose of conforming the mind to the same is to objectively conform the supreme existence of the essence to its particular existence. in this approach, mulla sadra distinguishes between the ascertained by the real and the self conscious, and the emergent by the emergent for the perceptual powers of the self, and believes that in this approach the mode of existence is different, one being strong (external) and the other being. poor, not in nature. based on five reasons mulla sadra’s view of the nature, rational perception, substance movement, authenticity and form of existence the authors believe that the second theory is more compatible with mulla sadra’s philosophical system and can be referred to as sadra’s final theory.