پدیدارشناسی دین از نگاه ژوکو بلیکر و نقد مبانی آن

داعیۀ پدیدارشناسی دین به‌عنوان یک رشتۀ دانشگاهی از اوایل سدۀ بیستم مطرح شد. بنابراین، یک رشتۀ جدید است و محققان تصور یکسانی از آن ندارند. به اعتقاد بلیکر، پدیدارشناسی دین به سه معنا استعمال می‌شود: 1) تنظیم و نظام‌مندسازی پدیدارهای دینی. 2) گونه‌شناسی انواع مختلف ادیان. 3) پژوهش در ساختارهای ماهوی و معانی پدیدارهای دینی. به اعتقاد او، معنای سوم به نحو دقیق‌تری از ماهیت پدیدارشناسی دین پرده برمی‌دارد. همچنین، باید بین پدیدارشناسی دین به‌مثابه یک روش و پدیدارشناسی دین به‌مثابه یک رشتۀ مستقل تمییز نهاد. پدیدارشناسی به‌مثابه یک روش مبتنی بر دو اصل تعلیق و رویت ذات است و در علوم دیگر نیز کاربرد دارد. پدیدارشناسی به‌مثابه یک علم سه ابزار دارد: 1) تئوریا دلالت‌های دینی پدیدارهای مختلف را نشان می‌دهد. 2) لوگوس منطق درونی باورها و اعمال دینی را آشکار می‌سازد. 3) انتلخیا توضیح می‌دهد چگونه ادیان به تبع یک مسیر مشخص تغییر می‌کنند. برخلاف تلقی پدیدارشناسان دین و از جمله ژوکو بلیکر مبنای رویکرد آن‌ها با چالش‌ها و تردیدهایی جدی مواجه است و تثبیت آن‌ها نیازمند بازاندیشی انتقادی است.

Phenomenology of Religion in Jouco Bleeker’s View and criticism of its basics

The Phenomenology of Religion was introduced as an academic discipline since the early twentieth century. Therefore, it is a new discipline, and researchers are disagree about its exact meaning. According to Bleeker, the phenomenology of religion is used in three ways: 1) the regulation and systematization of religious phenomena. 2) Typology of different types of religions. 3) Research in the structures and meanings of religious phenomena. In his opinion, the third meaning more accurately reveals the phenomenological nature of religion. Also, it is necessary to distinguish between the phenomenology of religion as a method and phenomenology of religion as an independent discipline. Phenomenology as a method is based on two principles of epoché and the eidetic vision, and is applicable in other disciplines. Phenomenology as an independent science pursuing a triple purpose: 1) Theōria, which shows the religious implications of various phenomena. 2) Logos, which reveals the internal logic of religious beliefs and practices. 3) Entelecheia, which explains how religions change in a certain direction. Contrary to the views of phenomenologists of religion, including Bleeker, their approach is faced with serious challenges and doubts, and their consolidation requires critical rethinking.