منطق قیاسی به مثابه پارادایم نظریه شناخت در نظام فلسفی ملاصدرا و دکارت

غایت اصلی در مباحث معرفت شناختی از منظر فیلسوفان رسیدن به شناخت یقینی و حقیقی است. از این منظر، فیلسوفان مختلف با دیدگاه ها و مبانی فکری متفاوت، همواره تلاش کرده اند مبنا و چهارچوبی را برای حصول نتیجه مورد نظر پی ریزی کنند. ملاصدرا و دکارت نیز از زمره تلاش گران این عرصه هستند. ملاصدرا و دکارت هر دو قیاس را محور نظریه معرفت شناسی خود قرار داده اند و امکان حصول به معرفت یقینی را از این راه امکان پذیر می دانند. باوجود اشتراک در این مبنا، از وجوه اختلاف آن دو در باب این مساله باید به این نکته اشاره کرد که قیاس مورد نظر ملاصدرا همان قیاس ارسطویی مبتنی بر منطق صورت است اما قیاس در منطق معرفتی دکارت بیشتر از منظر منطق ماده و رابطه بین حقایق نگریسته می شود و نه صرفاً از منظر رابطه مفاهیم مورد مطالعه. همچنین به نظر می رسد عقیده ملاصدرا برای بهره گیری از قیاس به عنوان نوعی از استدلال مبتنی بر منطق صورت در مقایسه با دیدگاه دکارت برای استفاده از قیاس به عنوان نوعی استدلال مبتنی بر منطق ماده، دست کم در مقام داوری و ارزشیابی پذیرفتنی تر می نماید.

Deductive logic as a paradigm of knowledge theory in Mulla Sadra and Descartes’s philosophical systems

The main end of epistemological discussions from the point of view of philosophers is the attainment of certainty and truth. From this point of view, different philosophers, with different views and ideas, have always tried to establish a basis for achieving the desired result. Mulla Sadra and Descartes are among the most soughtafter. Both Mulla Sadra and Descartes have made the deduction the tool of their epistemological theory and consider the possibility of attaining certainty in this way possible. While sharing this view, the differences between the two regarding this issue should be noted that Mulla Sadra’s deduction is Aristotelian deduction based on facial logic, but in Descartes’ epistemic logic it is more concerned with the logic of matter and the relation between facts. And not merely from the perspective of the relationship of the concepts studied. It is noteworthy that Mulla Sadra’s view as an deduction underlies the arguments of Aristotelian face logic and tradition, because of the real and objective rules and laws in which both senses and rationales are used, in contrast to Descartes’s view that his meaning is based on deduction. It builds on the logic of matter and focuses solely on recommendation and order, making it more acceptable and acceptable, at least in terms of evaluation.